تاریخ تبریز مملو از فراز و نشیب‌های گوناگون است. این شهر در دوره قاجار به اوج شکوفایی خود رسید و به‌عنوان مهم‌ترین و پیشروترین شهر ایران شناخته می‌شد. در قرن نوزدهم، تبریز نه‌تنها به عنوان مرکز تجارت و صنعت، بلکه به‌عنوان یک کانون فرهنگی نیز شناخته می‌شد. این شهر در انقلاب مشروطه نیز نقش بسزایی داشت و خانه مشروطه تبریز به‌عنوان نمادی از این رویداد تاریخی، محل گردهمایی شخصیت‌های مهمی مانند ستارخان و باقرخان بود. این مکان در سال ۱۳۷۵ به موزه مشروطه تبدیل شد و از آن زمان به‌عنوان یک مرکز فرهنگی و تاریخی، فرصتی برای دسترسی به تاریخ مشروطه و آشنایی با ابعاد مختلف آن فراهم کرده است. در این موزه، بازدیدکنندگان می‌توانند با اسناد، تصاویر و اشیای مرتبط با این دوره آشنا شوند و اهمیت تبریز در تحولات ایران را بهتر درک کنند. این خانه تاریخی یکی از معروف ترین جاذبه های گردشگری تبریز است که در این مقاله میخواهیم درباره آن صحبت کنیم.
خانه مشروطه تبریز کجاست؟
این بنا در محله‌ی تاریخی راسته‌کوچه واقع شده است و در مجاورت بازار بزرگ تبریز و مقابل مسجد جامع قرار دارد. برای دسترسی به این مکان، گزینه‌های مختلف حمل‌ونقل عمومی و شخصی وجود دارد. اگر از اتوبوس استفاده می‌کنید، می‌توانید در ایستگاه “راسته‌کوچه” پیاده شوید و با طی کردن ۳۰۰ متر پیاده‌روی به خانه مشروطه برسید.
همچنین، متروی تبریز نیز گزینه مناسبی است؛ کافی است در ایستگاه “شهید محققی” پیاده شوید و حدود ۸۰۰ متر تا مقصد پیاده طی کنید. در صورتی که از خودروی شخصی استفاده می‌کنید، توجه داشته باشید که به دلیل قرار گرفتن خانه مشروطه در بافت مرکزی و قدیمی شهر، ممکن است با مشکلاتی از جمله ترافیک و محدودیت فضای پارک مواجه شوید. بهتر است از پارکینگ‌های عمومی اطراف استفاده کنید یا زمان بازدید را طوری تنظیم کنید که با ساعت‌های پرترافیک شهر تبریز همزمان نباشد.
تاریخچه خانه مشروطه تبریز
خانه‌ی تاریخی مذکور در سال ۱۲۴۷ به دست حاج ولی معمار، مشهور به ابوالمله، ساخته شد. این مکان ابتدا متعلق به حاج مهدی کوزه‌کنانی بود، که یک بازرگان معروف و طرفدار آزادی بود. در سال ۱۲۸۷، پس از آنکه محمدعلی شاه مجلس را به توپ بست، حاج مهدی کوزه‌کنانی این خانه را به مشروطه‌خواهان واگذار کرد. این خانه به مرکز تجمع فرهنگی و سیاسی افراد برجسته مشروطه در آذربایجان تبدیل شد. از جمله افراد مهمی که در این خانه تجمع می‌یافتند، می‌توان به ستارخان، باقرخان، ثقه‌الاسلام تبریزی، حاجی میرزا آقافرشی و حتی خود حاج مهدی کوزه‌کنانی اشاره کرد.
در سال ۱۳۷۵، این مکان به موزه مشروطه تبدیل شد و با تغییراتی در تالارها و اتاق‌ها، همچنین نمایش اسناد مرتبط با انقلاب مشروطه، به نمایش گذاشته شد. پس از پایان جنگ جهانی دوم و اشغال آذربایجان توسط شوروی در سال‌های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵، این مکان به محلی برای اجلاس‌های سران فرقه دموکرات آذربایجان تبدیل شد.
در این موزه، علاوه بر تندیس‌های زیبا، می‌توانید سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه و وسایل شخصی سران مشروطه را ببینید. همچنین دستگاه چاپ ژلاتینی که برای تکثیر شب‌نامه‌های دوره مشروطه استفاده می‌شد، تصویر اسناد تاریخی و فرمان مشروطیت هم در اینجا نگهداری می شود. خانه مشروطه تبریز (موزه مشروطه) با ارزش تاریخی بالاش، در سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۱۷۱ به ثبت ملی رسید و در سال ۱۳۶۷ به مالکیت سازمان میراث فرهنگی درآمد. این مکان نه‌تنها به خاطر آثارش بلکه به خاطر نقش مهمش در تاریخ معاصر ایران، جایگاه ویژه‌ای دارد.
معماری خانه مشروطه تبریز
این خانه تاریخی که توسط حاج ولی معمار ساخته شده، روی زمینی به مساحت ۱۳۰۰ مترمربع قرار گرفته و شامل دو طبقه است. مانند دیگر خانه‌های قدیمی تبریز، مثل خانه بهنام، این بنا هم از بخش‌های اندرونی و بیرونی تشکیل شده است. در طبقه اول ۶ اتاق و در طبقه دوم نیز ۶ اتاق به همراه یک تالار بزرگ به نام “طنبی” قرار دارد.
با ورود به خانه مشروطه، بنایی با ستون‌های زیبا و پنجره‌های ارسی‌شکل که با شیشه‌های رنگی تزئین شده‌اند، توجه شما را جلب می‌کند. در طبقه دوم، در دو سمت خانه ایوان‌هایی وجود دارد که با ستون‌های بلندی به طبقه اول متصل شده‌اند. همچنین، حیاط خانه با باغچه‌های گل‌کاری شده و حوضی آبی‌رنگ در وسط، جلوه‌ای بسیار زیبا به این مکان بخشیده است. پیش از ورود به داخل ساختمان، دو مجسمه و دو توپ جنگی دیده می‌شود که یادآور جنگ‌های دوران مشروطه است.
داخل ساختمان نیز با نورگیرها و تزئینات گچ‌بری، ویژگی‌های معماری آن دوره را به نمایش می‌گذارد. نورگیر در قسمت سرسرا، روی ستون‌های بلند با نقش و نگارهای گچی ایستاده و نور را به داخل هدایت می‌کند تا فضای داخلی خانه را زیباتر کند. اما شاید جذاب‌ترین بخش این خانه، اتاقی باشد که به حیاط و شاه‌نشین طبقه دوم مشرف است. این اتاق دارای پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگارنگ، سقفی چوبی با تزئینات برجسته و درهایی با هنر دست معماران آن زمان است. همچنین، در طرف دیگر حیاط، ساختمان کلاه فرنگی دیده می‌شود که آن هم با تزئیناتی مشابه ساختمان اصلی خانه طراحی شده است.
در خانه مشروطه چه چیزی برای دیدن وجود دارد؟
در این موزه تاریخی، به وسیله‌ی ستون‌ها و تندیس‌ها، جلوه‌ی بزرگی از افراد تاریخی مانند ستارخان، باقرخان، ثقه‌الاسلام تبریزی، حاج علی ختایی و شخصیت‌های دیگر از جمله زینب پاشا، که به طور تنها زنی بود که در دوران مشروطه فعالیت داشت، به تصویر کشیده شده است.
علاوه بر این، در دیوارهای این موزه، می‌توانید قاب‌های عکسی را مشاهده کنید که تصاویر ظفرالدین شاه، محمدعلی شاه، و گروه‌های مخالف مشروطه را نمایان می‌سازند.
همچنین، ابزاری که در آن زمان برای چاپ فرامین مشروطیت و اعلامیه‌ها استفاده می‌شد، یعنی دستگاه چاپ ژلاتینی، به نمایش گذاشته شده تا علاقه‌مندان بتوانند با آن آشنا شوند.
در موزه، اشیاء گرانبها و مهمی نیز نگهداری می‌شوند؛ از جمله فرش‌های مشروطه، وسایل شخصی مشروطه‌نشینان و سایر مدارک مرتبط با انقلاب مشروطه.
در ادامه، مجموعه‌ی ارزشمند دیگری نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده است، این آثار به رهبران شجاع جنبش مشروطه اختصاص دارند، به عنوان مثال اسلحه کمری ستارخان که همراه با جلد چرمی آن، تپانچه ماوزر ۱۰ تیر روسی را نشان می‌دهد، و همچنین دیگر لوازم شخصی باقرخان و سایر فعالان در دوران مشروطه نیز به نمایش درآمده است.
در زیرزمین این ساختمان تاریخی، یک مجموعه‌ی ارزشمند از ۵۰۰ جلد کتاب قرار دارد که تقریباً ۳۰۰ جلد از آن‌ها به موضوع مشروطه مرتبط هستند و سایر جلدها به موضوعاتی مانند تاریخ و هنر مرتبط می‌شوند. این مجموعه‌ی کتاب‌ها از ارزش‌های دیگری است که علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ می‌توانند در این موزه بهره‌برداری کنند.
ساعت بازدید خانه مشروطه تبریز
این موزه تاریخی، به طور منظم در تمام روزهای هفته به استثنای دوشنبه‌ها، به بازدیدکنندگان خوش آمد می‌گوید. ساعات کاری این مجموعه در نیمه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۸:۳۰ و در نیمه دوم سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۷:۳۰ می‌باشد. در تاریخ‌های ویژه مذهبی مانند ۹ و ۱۰ محرم، ۲۸ صفر، ۲۱ رمضان، ۲۵ شوال و ۱۴ خرداد، این موزه تعطیل است. پیشنهاد میکنیم پیش از رفتن با شماره ۰۴۱۳۵۲۵۶۳۲۳ تماس بگیرید تا از باز بودن این مجموعه مطمئن شوید.
قیمت بلیط خانه مشروطه تبریز
هزینه بلیط در سال ۱۴۰۳ برای بازدیدکنندگان داخلی ۱۵ هزار تومان و برای گردشگران خارجی ۱۰۰ هزار تومان است. با توجه به ارزش تاریخی این مکان، دیدن آن تجربه‌ای بی‌نظیر خواهد بود. بازدید از کل مجموعه هم حدود ۴۰ دقیقه زمان می برد.
جاهای دیدنی نزدیک خانه مشروطه در تبریز
خانه بهنام
ساخت این بنا به اواخر حکومت زندیان باز می‌گردد، اما در زمان ناصرالدین شاه قاجار، این خانه به طور گسترده‌ای بازسازی شد. بسیاری از تزئینات گچی و نقاشی‌های زیبایی که امروز مشاهده می‌شود، در این دوره به خانه افزوده شده‌اند. این خانه به دلیل معماری چشم‌نواز و قدمت تاریخی‌اش بسیار ارزشمند است. از ویژگی‌های خاص این بنا، وجود مکان‌های مجزا برای اقامت در تابستان و زمستان است. همچنین نقاشی‌های دیواری زیبا و باستانی آن، که به تازگی کشف شده‌اند، جذابیت بیشتری به فضا می‌بخشند. فاصله این بنای تاریخی تا خانه مشروطه تنها ۲ کیلومتر است که امکان بازدید از هر دو مکان را فراهم می‌کند.
پارک گلستان
پارک گلستان، که به نام باغ فجر نیز شناخته می‌شود، یکی از زیباترین و قدیمی‌ترین بوستان‌های شهر تبریز است. این پارک در حال حاضر به عنوان اولین گردشگاه عمومی و باغ ملی تبریز شناخته می‌شود و از زمان‌های دور مورد توجه شهروندان تبریزی قرار داشته است. با توجه به قدمت خاص این مکان، هر ساله گردشگران زیادی به سمت آن جلب می‌شوند. اگر به دنبال فضایی دلنشین و تاریخی در نزدیکی خانه مشروطه هستید، پارک یا باغ گلستان تبریز یکی از بهترین انتخاب‌هاست که فقط ۱.۴ کیلومتر با این جاذبه تاریخی فاصله دارد.
عکس خانه مشروطه تبریز
امیدواریم این مقاله از مجله گردشگری در مورد خانه مشروطه تبریز برای شما بوده باشد.
