باغ ارم شیراز
باغ ارم در شهر شیراز، یکی از جواهرها و جاذبه های گردشگری شیراز است که با زیبایی‌های فراوان خود، همواره جلب توجه مسافران و گردشگران شده است. این باغ به عنوان یک نمونه بارز از باغ‌های کوشک در ایران شناخته می‌شود. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد باغ ارم، وجود درختان مرکبات در آن است که تاج‌های سبز و خوشبویی را به چشم می‌آورند.
به علاوه، یکی از ویژگی‌های ویژه این باغ، وجود یک خیابان طولانی با سرراهی از سروهای باشکوه در طرفین آن است که زیبایی و جذابیت باغ را دو چندان کرده است. این خیابان زیبا به ویژه در فصل بهار و تابستان، با رنگارنگی گلها و سبزی های خود، گردشگران را به خود جلب می‌کند.
باغ ارم در دل شهر شیراز با مساحتی بزرگ تر از ۱۱۰,۳۸۰ متر مربع واقع شده است و در تاریخ ۱۴ آبان سال ۱۳۵۳ به عنوان یک آثار ملی ایران ثبت شده است. این مکان به عنوان یک نماد از تاریخ و فرهنگ ایران باستان در دل شهر شیراز می‌درخشد.
تاریخچه باغ ارم شیراز
باغ ارم در شیراز، یکی از مقامات زیبا و تاریخی این شهر است که تاریخ دقیق ساخت آن هنوز معلوم نیست. تنها منبعی که به آن اشاره کرده، چند سفرنامه قدیمی است که تاریخ ساخت این باغ را حداقل به قرن‌های دهم و یازدهم هجری تعیین می‌کند.
احتمالاً در دوره سلجوقیان، باغ ارم ساخته شده است؛ زیرا در آن زمان، اتابک قراچه، حکومت کننده فارس، باغ‌های زیبایی را در شیراز ایجاد می‌کرد و ممکن است باغ ارم نیز به دستور او ایجاد شده باشد. در طی دوره‌های آل اینجو، آل مظفر و گورکانیان، باغ ارم وجود داشته است، اگرچه اطلاعات دقیقی در مورد آن آمار نشده است، به جز یک بیت شاعرانه از حافظ که اشاره به آل اینجو دارد.
در ادامه، باغ ارم به مالکیت سلاطین آل مظفر درآمد و در طی دوران زندیه حدود ۷۵ سال تحت سلطه سران ایل قشقائی بود. آنها این باغ را به عنوان مقر فرمانروایی خود بهره‌بردند و در آن عمارتی را ساختند. سپس در زمان ناصرالدین شاه قاجار، عمارت دیگری در باغ احداث شد که سال‌ها به طول انجامید. به نظر می‌رسد که ساختمان اصلی باغ ارم در دوران ناصرالدین شاه وجود داشته باشد و پس از خرید باغ توسط حاج نصیرالملک شیرازی، عمارت فعلی باغ بر اساس آن ساخته شده باشد.
ساختمان اصلی باغ ارم با تزیینات بنا و تخته‌کاری‌های برجسته‌ای که توسط ابوالقاسم خان نصیرالملک و خواهرزاده او انجام شد، تکمیل گردید. در ورودی شمال شرقی باغ، یک کتیبه از سنگ مرمر واقع شده که با خط نستعلیق زیبا نوشته شده و تاریخچه باغ را ثبت کرده است.
بیشتر بخوانید: نقشه حرم شاهچراغ
باغ ارم شیراز یکی از جواهرهای زیبای این شهر است و برای دسترسی به آن می‌توانید از مسیر زیر پیروی کنید:
در صورتی که بدون خودروی شخصی سفر می‌کنید، می‌توانید از مترو استفاده کنید. ابتدا در ایستگاه متروی نمازی پیاده شوید و تنها با ۱۰ دقیقه پیاده‌روی و عبور از میدان دانشجو به میدان ارم برسید. سپس از میدان ارم وارد خیابان ارم شوید تا به باغ ارم برسید.
آدرس دقیق باغ ارم
استان فارس، شهر شیراز، منطقه یک، میدان ارم، خیابان ارم، باغ ارم
ساعت کاری باغ ارم شیراز به شرح زیر است
– شش ماه اول سال: از ساعت ۸ صبح تا ساعت ۸ و نیم شب.<
– شش ماه دوم سال: از ساعت ۸ صبح تا ساعت ۶ و نیم عصر.
لطفاً توجه داشته باشید که باغ ارم در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی، رحلت پیامبر، شهادت امام علی، رحلت امام خمینی و سالروز شهادت امام صادق تعطیل است.
بیشتر بخوانید: عجایب کوه دماوند
معماری باغ ارم شیراز
باغ ارم شیراز دارای یک زمین مستطیلی است که دیوارهای گلی اطراف آن را در گذشته احاطه می‌کرده‌اند. اما در حال حاضر، نرده‌ها جایگزین دیوارهای گلی شده‌اند. معماران این باغ برای مقابله با شیبی که از بخش غربی به سمت شرقی وجود داشت، پله‌هایی را در بخش‌های مختلف باغ ایجاد کرده‌اند. بخش اصلی این باغ در غرب قرار دارد و شامل یک ساختمان اصلی و داخلی می‌شود. جالب است که ارتفاع این ساختمان‌ها بیشتر از سایر نقاط باغ است.
در کنار ساختمان اصلی باغ ارم، یک استخر زیبا قرار دارد که مساحت آن حدوداً ۳۳۵ متر مربع است و عمق آن به نیم متر می‌رسد. برای ساخت این استخر از چندین تخته سنگ بزرگ استفاده شده است، که قدمت آنها به دوران جانی خان ایلخان باز می‌گردد. اگرچه عمق این استخر در گذشته بیشتر بوده، اما پس از ترمیم‌ها به عمق فعلی کاهش یافته است. در چهار گوشه این استخر چهار نخل زیبا وجود دارد که جذابیت و زیبایی به این مکان اضافه می‌کنند و تصویر بنا در آب آن به وضوح مشاهده می‌شود. یک جوی آبی از این استخر شروع به جریان می‌کند و از حوض کوچک تالار حوضخانه عبور کرده، به استخر و سپس جوی‌های اطراف باغ ادامه می‌دهد.
دروازه‌های ورودی باغ ارم به سمت شمال و بلوار ارم واقع شده‌اند، در حالی که مرزهای دیگر آن با بلوار آسیاب سه‌تایی، خانه‌های مسکونی و باغ‌های دیگر محدود می‌شود. این باغ با معماری خود و اجزای زیبایش یک مقصد گردشگری و تاریخی در شیراز است.
عمارت اصلی باغ ارم شیراز
عمارت اصلی باغ ارم، که در بخش غربی این مجموعه واقع شده است، یکی از مقامات بارز و زیبای این باغ تاریخی است که توجه زیادی از گردشگران به خود جلب می‌کند. باغ ارم به گونه‌ای طراحی شده که بازدیدکنندگان برای دستیابی به مرکز باغ و ساختمان اصلی باید از طول باغ عبور کنند.
این ساختمان عمارت از سه طبقه تشکیل شده است و دارای پشت‌بام شیروانی است. تزیینات داخلی و خارجی این عمارت شامل گچبری، نقاشی‌های زیبا، حجاری، پنجره‌های مشبک آهنی، منبت‌کاری و کاشی‌کاری است که همگی به چشم می‌آید. این عمارت به عنوان یک نمونه برجسته از معماری دوره قاجار محسوب می‌شود که با تطابق به اصول معماری زندیه و صفویه ساخته شده است. درب‌های ورودی این عمارت نیز زیبا و با ابزار چوب ساج ساخته شده‌اند و پس از سال‌ها همچنان شکل و قدمت اصلی خود را حفظ کرده و درخشان هستند.
با گسترش باغ ارم و افزودن زمین‌های بزرگ به بخش غربی این باغ، عمارت اصلی و ساختمان‌های دیگر به شکل یک مجموعه در وسط باغ قرار گرفته‌اند. علاوه بر عمارت اصلی، یکی از جاذبه‌های دیدنی دیگر در این مکان موزه “سنگ و گوهر دریای نور” است که از سال ۱۳۹۰ به عنوان یک موزه گردشگری فعالیت می‌کند. این موزه بیش از ۱۴۰ نوع سنگ و گوهر قیمتی و کمیاب از ایران و سایر نقاط جهان را به نمایش می‌گذارد و یک جاذبه مهم برای دیدن در باغ ارم محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید: نقشه مترو تهران ۱۴۰۲
عمارت اصلی باغ ارم شیراز دارای سه طبقه است:
1. طبقه اول (تالار حوضخانه)
– این طبقه هم‌سطح با زمین ساخته شده است و به عنوان تالار حوضخانه شناخته می‌شود.
– در این تالار، آب‌نما و جوی آبی وجود دارد که از وسط آن می‌گذرد و برای خنک‌تر شدن هوا در روزهای گرم تابستان مناسب است.
– یک ستون سنگی باشکوه نیز در این تالار وجود دارد.
– سقف و دیوارهای این بخش با کاشی‌های معرق و هفت رنگ پوشانده شده‌اند که از بهترین نمونه‌های کاشی‌کاری عصر قاجار به شمار می‌روند.
2. طبقه دوم
– این طبقه شامل بخش‌های مختلفی همچون ایوان، سالن و راهرو می‌شود.
– در دو طرف ایوان اصلی، دو ایوان کوچک‌تر وجود دارد.
– ایوانی بزرگ با سقفی بلند و مسطح و دو ستون سنگی یک‌پارچه دیده می‌شود که روی سرستون‌های آن، تصاویر مردانی با لباس‌های قاجاری و گل و بوته نقش بسته است.
– دو ایوان کوچک نیز در این طبقه وجود دارد.
– پنجره‌های دوره قاجار نیز در این طبقه قابل مشاهده هستند.
3. طبقه سوم
– این طبقه شامل سالن بزرگی است که شبیه به سالن طبقه دوم است.
– دارای سقفی با تیرهای چوبی و نقاشی‌های زیبا از طرح‌های اسلیمی، گل و بوته، شکارگاه‌ها، چهره زنان و… است.
– این نقوش نشان می‌دهند که هنر نقاشی روی سقف در عصر قاجار در شهر شیراز رایج بوده است.
نمای عمارت اصلی باغ ارم شیراز
نمای عمارت اصلی باغ ارم شیراز به واقعیت از کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ بسیار زیبا و منحصر به فردی برخوردار است. این نمای زیبا تزیینات مختلفی دارد که شکوه و زیبایی عمارت را تاکید می‌کنند.
1. کاشی‌کاری حاشیه پنجره‌ها: پنجره‌های نمای غربی عمارت با کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ تزئین شده‌اند. این کاشی‌کاری‌ها شامل نقوش شاهان و سربازان هخامنشی، گلها و مناظر زیبا هستند. از جمله زیباترین بخش‌های این کاشی‌کاری‌ها، تصویر داریوش هخامنشی سوار بر اسب سفید است که بسیار جذاب و هنرمندانه اجرا شده است.
2. ستون‌های با الهام از تخت جمشید: در دو طبقه از عمارت، ستون‌هایی با طراحی الهام گرفته از تخت جمشید وجود دارند. این ستون‌ها به شکوه و زیبایی عمارت افزوده‌اند و توجه هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کنند.
بیشتر بخوانید: مسیر رفتن به رودخانه جاجرود
3. تابلوی با سه هلال: در بزرگ‌ترین هلال این تابلو، تصویر ناصرالدین شاه سوار بر اسب سفید قرار دارد. در کنار این تصویر، تصاویری از رستم پهلوان، سلیمان و ملکه سبا، خسرو و شیرین، یوسف و زلیخا نیز دیده می‌شوند. این تابلو با نقوشی از داستان‌های فردوسی و نظامی و قصه‌های مذهبی تزئین شده است.
تزیینات عمارت اصلی باغ ارم شیراز به شدت متنوع و هنرمندانه است و از دید هنری و تاریخی بسیار ارزشمند می‌باشد.
امیدواریم این مقاله از مجله گردشگری برای شما مفید بوده باشد.
