کاخ شمس کرج (مروارید) | معرفی + تاریخچه + جاهای دیدنی

کاخ شمس، یکی از خاص ترین جاهای دیدنی مهرشهر کرج هستش که حتماً اسمش به گوشت خورده. این مکان که به اسم کاخ مروارید هم معروفه، توی مهرشهر کرج، قرار گرفته و یه شاهکار معماری حساب می‌شه. بین سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ به دستور شمس پهلوی، دختر دوم رضا شاه ساخته شد. جالبه بدونین که شمس، همسر مهرداد پهلبد، وزیر فرهنگ و هنر وقت ایران بود و این کاخ رو برای استراحت و زندگی توی یه منطقه آروم سفارش داد. کاخ شمس کرج تو زمینی به وسعت ۱۱۱ هکتار ساخته شده و زیربنای کلش حدود ۲۵۰۰ متر مربعه.

این کاخ از سال ۱۳۸۲ به‌عنوان یه اثر ملی تو لیست میراث فرهنگی ثبت شده. متأسفانه، وضعیت فعلی کاخ اصلاً خوب نیست. سقف‌ها و دیوارها آسیب دیدن و بخش‌هایی از بنا در معرض تخریب کامل قرار داره. طبق گفته‌ها، برای بازسازی کامل کاخ مروارید حدود ۲۰۰ میلیارد تومان بودجه نیاز هست که اصلاً عدد کمی نیست. اما خب، اگه همین حالا رسیدگی نشه، شاید دیگه فرصتی برای نجات این اثر تاریخی باقی نمونه.

کاخ شمس یا مروارید کجاست؟

کاخ مروارید توی مهرشهر کرج، انتهای بلوار ارم قرار گرفته. اگه بخوای به این کاخ بری، می‌تونی مسیرهای مختلفی رو انتخاب کنی:

• اگه از تهران میای، وارد بزرگراه تهران-کرج شو و بعد از رسیدن به کرج، وارد بلوار ارم توی مهرشهر بشو. مسیر رو تا انتهای بلوار ارم ادامه بده تا به کاخ شمس برسی.
• اگه با مترو حرکت می‌کنی، می‌تونی توی ایستگاه گلشهر پیاده بشی. از اونجا تاکسی یا اسنپ به سمت مهرشهر بگیر و به کاخ برو.
• توی GPS یا نقشه، اسم کاخ رو جستجو کن و از مسیرهای پیشنهادشده استفاده کن.

لوکیشن کاخ شمس روی نقشه

تاریخچه کاخ شمس

این کاخ بین سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ با طراحی خلاقانه وسلی پیترز، از شاگردان معروف فرانک لوید رایت، ساخته شد.

کاخ مروارید برای شمس پهلوی، دختر رضا شاه و خواهر محمدرضا پهلوی، ساخته شد. شمس به‌خاطر بیماری آسم و نیاز به آب‌وهوای پاک، مهرشهر رو برای زندگی انتخاب کرد؛ منطقه‌ای که تا قبل از دهه ۱۳۴۰ فقط چند تا روستای کوچیک داشت. بعد از ساخت کاخ، مهرشهر با طراحی بلوارهای چهار بانده و ساخت ویلاهای لوکس تو سه فاز اطراف این منطقه توسعه پیدا کرد.

بعد از انقلاب ۵۷، کاخ به بنیاد مستضعفان واگذار شد و بعد از چند سال به بنیاد تعاون سپاه رسید. مدتی هم این کاخ به‌عنوان «مجتمع اردویی، تفریحی شهید فهمیده» استفاده می‌شد؛ اما بارش سنگین برف در سال ۱۳۸۲ و شکایت اداره کل میراث فرهنگی باعث شد این مجتمع تعطیل بشه. در نهایت، با حکم دادستانی تو سال ۱۳۹۳ کاخ به اداره میراث فرهنگی استان البرز سپرده شد.

با اینکه قرار بود کاخ بازسازی بشه و به‌عنوان یه جاذبه گردشگری به روی مردم باز بشه، اما تا الان هیچ اقدامی برای مرمتش انجام نشده. فضای سبز اطراف کاخ تو سال ۱۴۰۰ توسط شهرداری یه دستی بهش کشیده شد و حتی مبلمان شهری هم نصب کردن. برای مدت کوتاهی هم این مجموعه پذیرای گردشگران بود؛ ولی در حال حاضر دیگه اجازه ورود به کاخ داده نمی‌شه و فقط می‌تونین از نمای بیرونی عکس بگیرین.

بخش‌های زیادی از بنا آسیب جدی دیدن؛ سقف‌ها نم کشیدن، دیوارها و تزیینات سردرها تخریب شدن و حتی درهاش شکسته. از اون بدتر، قطع آب باعث شده درختای کمیاب محوطه هم خشک بشن. بخشی از اموال ارزشمند کاخ قبل از اینکه به میراث فرهنگی تحویل بشه، غارت شده و بازگردوندنشون تقریباً غیرممکن به نظر می‌رسه.

جالبه بدونی که هدف اصلی از بازسازی کاخ اینه که تبدیل به یه کاخ‌ موزه بشه و دوباره به روزهای اوجش برگرده. ولی متأسفانه، هنوز هیچ اقدام جدی‌ای برای این کار انجام نشده و فقط وعده و وعیدهایی شنیده می‌شه.

معماری کاخ مروارید کرج

برای ساخت این عمارت، حدود یک میلیون دلار هزینه شده، که برای اون دوره مبلغ قابل‌توجهی بوده. ساختمان اصلی کاخ به شکل یه سفره‌ماهی طراحی شده که یه صدف دور تا دورش رو گرفته. این فرم خاص باعث شده که این بنا یه نماد از هنر و معماری مدرن باشه. برخلاف کاخ‌های دیگه‌ای مثل سعدآباد یا نیاوران، توی این کاخ خبری از اصول معماری ایرانی نیست و سبک، ساختار و جزئیاتش کاملاً غربیه. از نظر فنی، این بنا یه شاهکار به‌حساب میاد و حتی از لحاظ تکنیک‌های ساخت و طراحی، چند قدم جلوتر از کاخ‌های دیگه مثل سعدآباده.

محوطه بیرونی کاخ هم مثل داخلش جذابه! یه دریاچه مصنوعی سه طرف بنا رو احاطه کرده که باله‌های سفره‌ماهی رو تداعی می‌کنه. سقف بنا به‌شکل حلزونی طراحی شده و نورگیرهایی که شبیه دونه‌های مرواریدن، نور طبیعی رو به داخل هدایت می‌کنن. این ترکیب باعث شده فضا یه حس لوکس و رویایی داشته باشه.

بخش های مختلف کاخ شمس کرج

مرورها و نظرات مردم درباره کاخ مروارید

حالا با توجه به کامنت‌ها و نظرات مردم، می‌تونم بگم که وضعیت کاخ شمس، به خصوص از نظر نگهداری، خیلی ناراضی‌کننده شده. از یه طرف مردم به زیبایی و فضای آرامش‌بخش اطراف کاخ اشاره کردن که واقعا جذابه، باغ‌های سرسبز و هوای دلپذیرش جای خوبی برای قدم زدن و استراحت می‌سازه. اینجا حتی برای کسایی که علاقه‌ای به تاریخ ندارن هم یه تجربه خوبه، چون محیطش زیبا و فرهنگیه.

اما متاسفانه، وضعیت بنا خیلی خراب شده. خیلی‌ها می‌گن که عمارت اصلی تعطیله و پنجره‌ها شکسته و از همه بدتر، وقتی که این بنا دست بعضی از سازمان‌ها بوده، اشیای داخلش دزدیده شده! واقعا حیفه که این کاخ تاریخی به این روز افتاده. درسته که تاریخچه‌اش خیلی جالبه و روزگاری محل سکونت خواهر شاه بوده، اما متاسفانه به مرور زمان، رسیدگی درست نداشته و الان کاملا رو به نابودی رفته.

مردم هم از اینکه هیچ رسیدگی مناسبی به این مکان نمی‌شه ناراضین و بیشترشون از این که این همه وقت بی‌توجهی شده، شاکین. در حالی که این کاخ با معماری خاص و پیشرفته‌ای که در زمان خودش داشت، می‌تونست یک جاذبه تاریخی مهم و جذاب بشه.

یکی دیگه از نکات مثبت که بعضی‌ها اشاره کردن، باغ سیب بزرگیه که در شمال کاخ بوده. گفته شده که حدود سی میلیون درخت سیب اونجا کاشته بودن که واقعا نشون می‌ده چقدر به جزئیات اهمیت داده شده. با این حال، وضعیت کلی کاخ الان اصلا اونطور که باید باشه نیست.

جاهای دیدنی نزدیک به کاخ شمس کرج

کاخ سلیمانیه

کاخ موزه سلیمانیه کرج یه عمارت قدیمی و زیباست که تو دوره قاجار ساخته شده. این کاخ با پله‌های آبی رنگ، پنجره‌های بزرگ و روشن و اتاق‌های تو در توش، آدمو یاد خونه‌های قدیمی می‌ندازه. ساخت این بنا به دستور فتحعلی‌شاه قاجار و به مناسبت تولد پسر سی‌وچهارش، سلیمان‌میرزا، انجام شده. برای آشنایی بیشتر و اطلاع از ساعت بازدید کاخ سلیمانیه کرج کلیک کن. از اینجا تا کاخ شمس فقط 10 کیلومتر فاصله ست.

پارک جنگلی جهان نما

پارک جنگلی جهان‌ نما یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین پارک‌های کرج به حساب میاد. این پارک حدود ۱۴۰۰ هکتار مساحت داره و بین اتوبان تهران-کرج و بزرگراه شهید همت واقع شده. در این پارک، درخت‌های متنوعی مثل کاج نقره‌ای، کاج مطبق، سرو تهران، اقاقیا، توت سفید و نارون وجود داره که بعضی از اون‌ها قدمت نیم قرنی دارن. برای اطلاع از مبلغ ورودی پارک جهان نما کلیک کن. فاصله این پارک تا کاخ هم فقط 14 کیلومتره.

بقیه جاهای دیدنی هم میتونی توی جدول زیر ببینی:

تصاویر کاخ شمس یا مروارید کرج