تو این تهران بزرگ، پر از جاهای دیدنیه که هر کدوم یه جور آدم رو جذب می‌کنن. اما یه جا هست که شاید اسمش رو کمتر شنیده باشی، “قبرستان ممنوعه تهران”. این قبرستون تو یکی از محله های قدیمی شهره و پر از آدم‌های مشهور و نامی. محل دفن مسیحیاییِ که سالها پیش تو ایران زندگی میکردن و فوت شدن. اگه میخوای با این مکان بیشتر آشنا بشی پس این مقاله از مجله گردشگری رو از دست نده.
قبرستان ممنوعه تهران کجاست؟
“قبرستون ممنوعه” یا “قبرستون دولاب” یه باغ بزرگِ پر از درخت و گلِ که تو اتوبان شهید محلاتی، بین خیابونای شهید رضایی و مستفیذ قرار داره. گورستان دولاب که خیلی هم بزرگه، حدود ۷۵ هزار مترمربع مساحت داره. یه جوریه که انگار چند تا قبرستون کوچیک کنار هم قرار گرفتن. هر کدوم از این قبرستون ها، توسط سفارت یه کشور خریداری شدن. مثلا یه بخش مال سفارت فرانسه، یه بخش مال سفارت ایتالیا و یه بخش هم مال سفارت لهستانه. هر بخش هم یه ورودی جداگانه داره. وسط گورستان هم یه خیابون هست که قبرستون رو به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم می کنه.
بیشتر بخوانید: جاذبه های گردشگری تهران
تاریخچه قبرستان ممنوعه
اینجا یه زمانی زمین کشاورزی بوده، بعدش تبدیل به قبرستون شده. اولین نفری که اینجا دفن شده، یه دکتر بوده به اسم “کلوکه”. دکتر “کلوکه” دکتر مخصوص محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار بوده. سال ۱۸۵۵ فوت کرده و اینجا خاکش کردن. بعدها یه دکتر فرانسوی به اسم تولوزان که توی دربار قاجار کار می‌کرد، زمین های این منطقه رو خرید و تبدیلش کرد به گورستان مسیحی هایی که توی تهران زندگی می کردن.
این قبرستون پر از آدم های معروف و سرشناسِ، هم ایرانی و هم خارجی. از دانشمند و سیاستمدار گرفته تا آدم های عادی که توی ایران زندگی می کردن و اینجا فوت شدن. یه جورایی قبرستون مشاهیرِ!
توی این گورستان مسیحی های فرانسه، ایتالیا، روسیه و لهستان که سال های قبل توی ایران زندگی می کردن و فوت شدن، دفن شدن. یه عده شون سرباز بودن و یه عده شون هم آدمای عادی. بینشون آدم‌های معروف هم زیاد پیدا می شه. میتونی پرچم هر کشور رو روی قبرا ببینی. بعضی ها هم صلیب یا عکس یه خانوم غمگین رو سنگ قبرشون دارن. انگار هر کس یه جور با مرگ رو به رو شده و یه جور یادش رو زنده نگه داشتن.
سربازای گمنام روسی و لهستانی که تو جنگ جهانی دوم جونشونو از دست دادن، هم تو اینجا هستن. یه تعدادی از قبرها هم مال کنت های فرانسوی، شاهزاده های گرجی و حتی پزشکان دربار قاجار و پهلوی هست.
آرامستان دولاب به چند قسمت تقسیم می شود؟
قبرستان ممنوعه به ۶ قسمت تقسیم میشه. یه قسمت داره که مال کاتولیک هاست، یه قسمت مال ارتدوکس ها، یه قسمت هم مال ارامنه گریگوری توی شرق قبرستون. دو قسمت دیگه هم داره که کوچیکتره، یه قسمت مال ارامنه کاتولیک و یه قسمت هم مال آشوری های کلدانی که تو غرب گورستون هستن.
از همه اینها که بگذریم، بزرگترین بخش قبرستون مال ارامنه است که تقریبا ۴۴ هزار متر مربع میشه.
افراد مشهوری که در قبرستان دولاب دفن شدند
می دونی یه عالمه آدم مشهور توی تاریخ ایران بودن که از بقیه کشورها به ایران اومدن و کارهای مهمی انجام دادن؟ مثلا “اوانس اوگانیانس” که اولین کارگردان سینما و موسس اولین مدرسه بازیگری توی ایران بود. یا “شاهین سرکیسیان” که تئاتر مدرن رو توی ایران راه انداخت. “کنت دو مونت فرت” هم اولین رئیس پلیس ایران بود. “ولادیسلاو هورودکی” و “ولادیمیر گاردایستکی” هم دو تا معمار معروف لهستانی بودن که کلی بنای قشنگ توی ایران ساختن. “آلفرد ژان بانیست لومر” یه موسیقی دان فرانسوی بود که توی دوران ناصرالدین شاه قاجار اولین سرود ملی ایران رو ساخت. “دکتر کلوکه” و “دکتر تولوزان” هم دو تا پزشک فرانسوی بودن که به شاه های قاجار طبابت می کردن و “دکتر تولوزان” توی ایران کارهای مهمی برای بهداشت عمومی انجام داد.
آرام گارونه، اسرائیل ساهاکیان، زورا ساگینیان، مارکار قارابگیان، نیکلای لاوری و نیکوکاران درمانگاه خیریه آودیسیان هم تو اینجا دفن شدن. قدیمی ترین قبر این بخش مال سال ۱۳۷۵هستش. بعد از اون، شهرداری تهران دیگه اجازه دفن توی این قبرستون رو نداد.
اینا فقط چند تا نمونه از آدم های مشهور خارجی بودن که توی تاریخ ایران نقش داشتن.
راز قبرستان ممنوعه تهران چیست؟
توی قبرستون دولاب یه بخش مخصوص مسیحی های ارتدوکس هست که کلی آدم معروف توش دفن شدن. مثلا نیکولای مارکف، یه معمار معروف، و آنتوان سوروگین، یه عکاس مشهور. هر دوشون هم روسی بودن ولی اصالت گرجی داشتن. دم در ورودی این بخش یه آرامگاه هم هست که به سبک گرجی و شبیه یه کلیسا ساخته شده.
این آرامگاه مال مینادورا خوشتاریا، همسر آکاکی خوشتاریا یه تاجر گرجیِ پولداره. آکاکی از دربار قاجار امتیاز استخراج نفت شمال ایران رو گرفته بود و توی این منطقه کار می‌کرد. یه قسمت دیگه از قبرستان دولاب هم هست که بهش می‌گن ترسناک‌ترین قسمت، اونجا قبر ۲۶ مهندس ایتالیاییه. این مهندس‌ها بین سال‌های ۱۹۳۶ تا ۱۹۴۳ توی ایران کار می کردن و اینجا فوت شدن. قبرهای این آدم ها زیرزمینه و لای دیوارهاست و سنگ قبرشون هم به صورت ایستاده دور تا دور دیوارها نصب شده.
برای رفتن به این بخش قبرستان، باید از بین یه عالمه قبر رد بشی که حسابی ترسناکه! یه جورایی انگار داری از بین مرده ها عبور میکنی. یه قسمت دیگه قبرستان هم هست که مخصوص کاتولیک هاست و حدود ۱۴ هزار متر مربع مساحت داره. اونجا میتونی قبر آدم های مشهوری مثل دکتر کلوکه، دکتر جمشید اعلم و ولادیمیر گاردایستکی رو هم ببینی.
شرایط بازدید از قبرستان ممنوعه تهران
سالهاست که دیگه کسی توی این قبرستون دفن نمیشه و فقط توریست ها و عکاس ها میان اینجا. قبرستان ممنوعه الان دست سفارت خونه های روسیه، لهستان، فرانسه و شورای خلیفه گری ارامنه افتاده. یه خانواده هم اونجا زندگی می‌کنن که کارشون نگهبانی از قبرستانه. اگه می خوای بری داخل باید در بزنی و از نگهبان اجازه بگیری. تنهایی رفتن به اونجا خیلی سخته. باید از اداره امور اقلیت های وزارت ارشاد مجوز بگیری و فقط توی روز و ساعتی که توی مجوز نوشته شده می تونی بری. بهترین راه برای دیدن این قبرستون، رفتن با تورهای گردشگریه.
دلیل ممنوعه بودن آرامستان مسیحیان
مالکیت خصوصی: این گورستان متعلق به سفارتخانه‌های لهستان، فرانسه، ایتالیا و روسیه است و ورود به آن بدون مجوز از سفارتخانه‌ها امکان‌پذیر نیست.
حفظ آرامش و احترام به اموات: این قبرستان محل دفن افراد مشهور و نامداری از ملیت‌های مختلف است و برای حفظ آرامش و احترام به اموات، ورود عمومی به آن ممنوع شده است.
وضعیت نامناسب: بخش‌هایی از این قبرستان به دلیل عدم نگهداری مناسب، در وضعیت نامناسبی قرار دارند و ورود به آن می‌تواند خطرناک باشد.
بیشتر بخوانید: اتاق جاذبه تهران
