غار کلماکره، یکی از پرگنج ترین و زیباترین غارهای ایران، توی کوه‌های زاگرس و نزدیک شهرستان پلدختر قرار گرفته. داستان کشفش خیلی جالبه و یه جورایی شبیه فیلم‌های ماجراجوییه!
غار کلماکره کجاست؟
این غار تو شهرستان پلدختر، حدود 13 تا 20 کیلومتری شمال‌غرب این شهر، تو دامنه‌های جنوبی کوه مله (یا همون مهله) قرار گرفته. ارتفاعش از سطح دریا چیزی حدود 650 تا 1270 متره (بسته به منبعی که می‌خونی) و تو یه منطقه کاملاً صعب‌العبوره که فقط کوهنوردای حرفه‌ای و غارنوردای کاربلد می‌تونن راحت بهش برسن.
مسیر دسترسی به غار کلماکره لرستان
برای رسیدن به این غار باید اول خودتو به خرم‌آباد، مرکز استان لرستان برسونی. از خرم‌آباد تا پلدختر حدود 115 کیلومتر راهه که با ماشین یه ساعت و نیم طول می‌کشه. از پلدختر، مسیرتو به سمت روستای کاوه کالی و بعدش روستای دره باغ ادامه بده. این روستا حدود 45 کیلومتر از پلدختر فاصله داره. از اونجا به بعد، ماشینو بذار کنار چون باید یه مسیر کوهستانی و خاکی رو پیاده بری.
حالا این پیاده‌روی شوخی‌بردار نیست! حدود 2 تا 3 ساعت کوهپیمایی تو یه مسیر پاکوب داری تا برسی بالای غار. تازه، برای ورود به غار باید با طناب یه فرود 10 تا 15 متری تو یه دره عمیق داشته باشی. دهانه غار به سمت غربه و چون یه صخره بزرگ جلوشه، از دور اصلاً دیده نمی‌شه. اگه کوهنورد حرفه‌ای نیستی یا بچه همراهته، بهتره قیدشو بزنی، چون مسیرش واقعاً خطرناکه و بدون تجهیزات غارنوردی و راهنما عملاً نمی‌تونی بری داخل.
علت نامگذاری غار کلماکره
تو زبان لری، «کل» یعنی بز کوهی، «ما» یعنی جایگاه یا پناهگاه، و «کره» یعنی یه جور درخت انجیر وحشی که میوه اون قابل خوردن نیست. یه زمانی یه درخت از این مدل جلوی ورودی غار بوده، ولی متأسفانه حفارای غیرمجاز دهه ۷۰ برای درست کردن آتیش، اونو سوزوندن و حالا دیگه اثری ازش نیست. پس کلماکره یعنی یه چیزی تو مایه‌های «پناهگاه بزای کوهی کنار درخت انجیر».
غار کلماکره چگونه کشف شد؟
این غار سال ۱۳۶۸ (یا به قولی ۱۳۷۲) به صورت کاملاً اتفاقی توسط یه شکارچی به اسم عزیز (بعضی جاها میگن عزیز گاوکش یا عزیز بازوند) کشف شد. داستانش اینه که عزیز دنبال یه بز کوهی بوده که فرار کرده که یهو چشمش به یه غار مخفی می‌افته.
این غار چون ورودی‌ش یه متر و نیم پایین‌تر از پیشونی کوهه، از دید همه پنهون بوده. عزیز که دنبال بزش می‌ره، یه سکه قدیمی پیدا می‌کنه و وقتی می‌فهمه این سکه چه ارزشی داره، کنجکاو می‌شه و هی برمی‌گرده غار تا چیزای بیشتری پیدا کنه. حالا تو یه روایت دیگه میگن عزیز وقتی دنبال شکار بوده، به یه کوزه شلیک می‌کنه و یهو بارون سکه‌های باستانی می‌ریزه روش! خلاصه، این کشف تصادفی غار کلماکره رو که پر از گنج‌های عیلامی و هخامنشی بوده، سر زبونا می‌ندازه.
ولی ماجرا یه کم غم‌انگیزه. عزیز که نمی‌دونسته این گنج‌ها چه ارزش تاریخی‌ای دارن، خیلی از اونا رو به عتیقه‌فروشا می‌فروشه. کم‌کم خبر به گوش قاچاقچیا و غارتگرا می‌رسه و غار به تاراج می‌ره. میگن چیزی حدود ۵۰۰۰ اثر باستانی تو این غار بوده که فقط ۱۰ درصدش تو ایران مونده و بقیه اش تو موزه‌های خارجی مثل لوور، متروپولیتن و بریتیش موزیوم پخش شدن. حتی یه جام شیردال معروف به «سلطان کلماکره» هم از آمریکا برگردونده شد به ایران. سازمان میراث فرهنگی هم که انگار خوابش برده بود، چند سال بعد بیدار شد و تازه رفت سراغ غار، ولی دیگه چیزی جز چند تا کوزه شکسته و قوطی کنسرو از غارتگرا باقی نمونده بود!
تاریخچه غار کلماکره
بعضی‌ها میگن این غار خزانه پادشاه‌های عیلامی یا هخامنشی بوده و حتی شاید گنجای معابد بابل رو بعد از فتح کوروش کبیر به اینجا آورده باشن. باستان‌شناسا میگن این غار احتمالاً تو دوره عیلامی‌ها (حدود ۸۰۰ سال قبل از میلاد) یا حتی هخامنشی‌ها استفاده می‌شده.
یه عده معتقدن که یونساک، آخرین پادشاه سمتی (یه خاندان محلی تو دوره عیلام)، گنجای باارزششو اینجا قایم کرده تا از دسترس آشوری‌ها در امان بمونه. یه روایت دیگه هم می‌گه وقتی کوروش کبیر بابل رو فتح کرد، کلی از خزانه‌های معابد بابل رو آوردن اینجا مخفی کردن. حتی بعضی‌ها میگن تو حمله اسکندر به ایران، هخامنشی‌ها گنجاشونو اینجا قایم کردن و چهار تا نگهبان گذاشتن که ازش محافظت کنن. بقایای اسکلت این نگهبانا هم بعداً تو غار پیدا شده.
یه چیز جالب دیگه اینه که بعضی‌ها فکر می‌کنن این غار یه جای آیینی بوده، چون پیکرک‌هایی مثل ۱۳ تا بز وحشی، ۸ تا گاو و ۲ تا عقاب توش پیدا شده که به نظرشون نماد آیین مهرپرستیه. مثلاً صحنه‌ای که نشون می‌ده یه شیر داره گاو رو می‌گیره، به نظرشون به مراسم گاوکشی مهرپرستا ربط داره.
مشخصات غار کلماکره
غار کلماکره 4300 مترمربع مساحت داره و چهار تا تالار بزرگ توش هست که با دالان‌های پیچ‌درپیچ به هم وصلن. تالار اول یه کم نور خورشید داره، ولی بقیه تالارها کاملاً تاریکن و بدون چراغ قوه یا هدلایت عمراً نمی‌تونی چیزی ببینی! استالاگمیت و استالاکتیت‌های خوشگلش که تو میلیون‌ها سال شکل گرفتن، حسابی آدمو مبهوت می‌کنه. تالار اول جای نگهبانا بوده، تالار دوم خمره‌های غذا و مایحتاج داشته، و تالار سوم و چهارم پر از گنج بوده. برای رفتن از تالار اول به دوم باید از یه راهروی 80 سانتی‌متری سینه‌خیز بری، و برای تالار سوم و چهارم هم باید یه 6 متری بالا بری. تو این تالارها چند تا آبچال کوچیک و بزرگ هم هست که کارو یه کم سخت‌تر می‌کنه.
فقط حیف که به خاطر حفاری‌های غیرمجاز، خیلی از این قندیل‌های طبیعی غار تخریب شده و حتی یه عالمه زباله توش ریخته شده.
اگه به لرستان سفر کردید، پیشنهاد میکنم حتما تله سیژ بروجرد رو هم امتحان کنید.
بهترین فصل بازدید غار کلماکره
بهترین فصل برای بازدید، بهار و تابستونه که هوا خوبه و طبیعت اطراف غار حسابی سرسبزه.
متأسفانه چون غار خیلی غارت شده، الان بیشتر به درد غارنوردا و کسایی می‌خوره که عاشق تاریخ و طبیعت‌گردین. سازمان میراث فرهنگی یه زمانی سعی کرد با بستن ورودی غار با بتن جلوی غارت بیشترو بگیره، ولی قاچاقچیا با دینامیت بتنو منفجر کردن و بازم به غار دستبرد زدن! هنوزم معلوم نیست تو غار چیزی مونده یا نه، ولی به هر حال این غار یه جای فوق‌العاده‌ست که هم طبیعتش خفنه، هم تاریخش پر از رمز و رازه.
جاهای دیدنی نزدیک به غار کلماکره لرستان
| نام مکان | فاصله از غار کلماکره | مدت زمان با ماشین | چرا بریم؟ |
|---|---|---|---|
| تنگه بهرام چوبین | 25 تا 30 کیلومتر | 25 تا 30 دقیقه | یه تنگه تاریخی و طبیعی با صخره‌های بلند و غار کوچیک، عالی برای عکاسی و ماجراجویی. |
| آبشار آبتاف | 15 کیلومتر | 15 دقیقه | آبشار فصلی با طبیعت سرسبز، مناسب پیک‌نیک تو بهار و تابستون. |
| آبشار آفرینه | 30 تا 40 کیلومتر | 30 تا 40 دقیقه | آبشار چهارفصل با باغ‌های انار و انجیر، جای خنک و باحال برای استراحت. |
| پارک جنگلی رومشگان | 20 تا 25 کیلومتر | 20 تا 25 دقیقه | پارک سرسبز با درختای بلوط، عالی برای پیک‌نیک و گشت خانوادگی. |
| پل تاریخی کشکان | 40 کیلومتر | 40 دقیقه | پل قدیمی ساسانی یا صفوی با منظره رودخونه کشکان، جذاب برای عاشقای تاریخ. |
اگه میخواید بدونید تنگه پیازه لرستان کجاست، کلیک کنید.
