اگه دنبال یه جای عجیب و خاص تو ایران میگردین که داستانهای متفاوتی تو خودش جا داده باشه، روستای ماخونیک تو استان خراسان جنوبی قطعاً یه مقصد هیجانانگیزه. این روستا که به سرزمین “لیلیپوتیان ایران” معروفه، بهخاطر معماری خاص و قد کوتاه اهالیش جزو یکی از هفت روستای شگفتانگیز دنیاست. این روستا نه فقط بهخاطر معماری خاص و قد کوتاه مردمش، بلکه بهخاطر فرهنگ و آداب و رسوم متفاوتش هم مشهوره. گردشگرایی که به ماخونیک میان، عاشق این میشن که از نزدیک با مردم خونگرمش حرف بزنن، سبک زندگیشون رو ببینن، و از معماری عجیب خونهها عکس بگیرن.

روستای ماخونیک کجاست؟
ماخونیک تو ۷۸ کیلومتری شهرستان سربیشه و حدود ۱۲۵ کیلومتری جنوب شرق بیرجند قرار گرفته. برای رسیدن به این روستا باید از جاده بیرجند به سربیشه حرکت کنین و بعد از روستای دُرُح به ماخونیک برسین. این منطقه کوهستانیه و فضای دنج و آرومی داره که شما رو از هیاهوی شهر دور میکنه.
لوکیشن روستای ماخونیک روی نقشه

مسیر دسترسی به روستای ماخونیک بیرجند
برای رفتن به روستای ماخونیک، اول باید به شهر بیرجند برید که نزدیکترین شهر به این روستا هست. از تهران میتونید با پروازهای روزانه به بیرجند برید یا اگر دوست داشتید، با اتوبوس هم میتونید به این شهر سفر کنید.
وقتی که به بیرجند رسیدید، باید با ماشین برید به سمت ماخونیک. این مسیر حدود دو ساعت طول میکشه. ماشین شخصی بهترین گزینه برای رسیدن به روستای ماخونیکه، ولی خبر خوب اینه که توی بیرجند میتونید به راحتی ماشین اجاره کنید. مسیر به این شکل هست که باید از بیرجند به سمت شهرستان سربیشه برید و بعد از اون حدود ۷۸ کیلومتر دیگه رو به سمت ماخونیک طی کنید تا به این روستای زیبا برسید.
فاصله مشهد تا روستای ماخونیک
فاصله مشهد تا روستای ماخونیک حدود ۶۱۹ کیلومتره و با ماشین شخصی تقریباً ۷ ساعت و ۴ دقیقه طول میکشه. برای رسیدن به ماخونیک، از مشهد به سمت جنوب حرکت میکنی و از شهرهای تربت حیدریه، قائن و بیرجند عبور میکنی. بعد از بیرجند به سمت سربیشه میری و از اونجا به روستا میرسی.

تاریخچه روستای ماخونیک ادم کوتوله ها
اگر بخوایم درباره تاریخچه ماخونیک صحبت کنیم، باید بگیم که مردم این روستا از حدود ۴۰۰ سال پیش از افغانستان به این منطقه مهاجرت کردن و از همون موقع به عنوان ساکنان اصلی روستا شناخته میشن.
نکته جالبی که درباره تاریخ این روستا هست اینه که هیچ سند مکتوب دقیقی درباره گذشتش نداریم، جز یه سفرنامه که مربوط به بیش از ۲۰۰ سال پیش میشه. این سفرنامه توسط یه فرد به نام کرونل چارلز ادوارد پیت نوشته شده که توی سفرش به خراسان و سیستان به روستای ماخونیک اشاره کرده و اون رو توی دوران حکومت قاجار و در زمان ناصرالدین شاه توصیف کرده. این تنها مدرکیه که درباره این روستا به شکل مکتوب داریم.
اما علاوه بر این، باستانشناسان معتقدن که روستای ماخونیک در گذشته جزو سرزمین آراتتا بوده. جالبتر از اون اینه که گفته میشه از حدود ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، انسانهای کوتوله توی این منطقه زندگی میکردن. این حرفها بر اساس کشفیاتی که انجام شده، مطرح میشه. یکی از این کشفیات مربوط به سال ۲۰۰۵ هست که در اون یک مومیایی ۲۵ سانتی متری توی این منطقه پیدا شده که به این باورها قوت داده. خیلیها فکر میکنن که این مومیایی به نوعی گواهی بر این ادعاست که ماخونیک و منطقه اطرافش، جایی بوده که کوتولهها اونجا زندگی میکردن.
با این حال، یه سری کارشناسان هم این احتمال رو مطرح کردن که شاید این مومیایی اصلا یک نوزاد نارس بوده که حدود ۴۰۰ سال پیش فوت شده و بدنش اطراف ماخونیک دفن شده. این داستانها و کشفیات باعث شده که ماخونیک تبدیل به یه مقصد خاص برای پژوهشگران و گردشگران بشه که علاقهمند به تاریخهای عجیب و جاذبههای خاص این روستا هستن.
مردم اینجا تا چند دهه پیش نه تنها چای نمیخوردن، بلکه تلویزیون رو هم یه جور گناه میدونستن! البته این روزها سبک زندگیشون خیلی تغییر کرده و امکاناتی مثل برق، آب لولهکشی، مدرسه، و حتی مغازههای کوچیک تو روستا پیدا میشه. ولی هنوز هم میشه ردپای اون عادات و سبک زندگی سنتی رو توی خیلی از چیزا دید.

قد مردم روستای ماخونیک
اهالی اینجا بهطور معمول قدشون از ۱۴۰ سانتیمتر بیشتر نمیره و قد بیشتر مردم اینجا بین ۸۰ تا ۱۲۰ سانتیمتره. این اتفاق بیشتر به خاطر رژیم غذایی خاص روستاییها و ازدواجهای فامیلی که سالها توی این روستا بوده، پیش اومده. البته با گذشت زمان و تغییراتی که توی تغذیه و زندگی مردم پیش اومده، قد اهالی کمی افزایش پیدا کرده، ولی هنوز هم این ویژگی یکی از چیزهایییه که روستای ماخونیک رو خاص کرده و خیلیها رو کنجکاو میکنه.

معماری روستای ماخونیک
روستای ماخونیک، توی دل کوهها و تپههای خراسان جنوبی قرار گرفته و یه معماری خاص و جالب داره که خیلیها رو به خودش جذب میکنه. این روستا بهطور کلی خیلی قدیمی و سنتیه و خونههاش بیشتر از مصالحی مثل خشت و گل ساخته میشده. حالا البته یه سری خونههای جدید هم با آجرهای مدرن ساخته شده که به روستا یه رنگ و بوی تازه داده، اما هنوزم میتونید نمونههای سنتی و قدیمی رو پیدا کنید.
یکی از چیزایی که وقتی پا توی ماخونیک میذارین، سریع چشمتون رو میگیره، خونههای عجیب و غریب این روستاست. ارتفاع اکثر خونهها کمتر از ۲ متره و طراحیشون طوریه که درها کوتاه و باریک ساخته شدن. واقعاً برای ورود به خونهها باید خم شین! این سبک معماری ریشه توی قد کوتاه ساکنان داره، که گفته میشه نتیجه ازدواجهای فامیلی و رژیم غذایی محدود اجدادشونه.
برای رسیدن به کف خونه هم معمولاً باید یه یا دو پله پایین برید. این طراحی خاص، توی زمستون خیلی به درد میخوره چون باعث میشه گرمای داخل خونه حفظ بشه و خونهها گرم بمونن.
یک ویژگی جالب این روستا، وجود یه برج قدیمی بالای روستاست که توی گذشته برای دیدهبانی استفاده میشده. این برج خیلی بلندتر از بقیه خونههاست و میشه ازش نمای زیبایی از کل روستا رو دید.

بهترین زمان سفر به روستای ماخونیک بیرجند
بهترین زمان برای سفر به ماخونیک فصلهای بهار و پاییزه چون هوا ملایم و مناسب برای گشت و گذار توی روستا هست. از اونجا که این روستا زمستونهای سردی داره، توصیه میکنم که توی فصلهای گرمتر به اونجا برید. برای بازدید از روستا معمولاً ۲ تا ۳ ساعت وقت کافی هست تا بتونید با دقت معماری خاص خانهها و زیباییهای اون رو ببینید و لذت ببرید. نکته جالب اینجاست که بازدید از این روستا رایگانه و میتونید به راحتی از این تجربه بینظیر استفاده کنید.

اقامت در روستای ماخونیک خراسان جنوبی
بیشتر کسایی که به روستای ماخونیک میرن، همون روز برمیگردن؛ چون دیدن همه جای روستا حدود سه ساعت طول میکشه. اما اگه دوست داری شب رو توی خونههای سنتی ماخونیک بمونی و زندگی محلی رو تجربه کنی، میتونی اقامتگاه بومگردی المهدی رو انتخاب کنی.
این اقامتگاه چهار تا اتاق داره که هر کدوم حدود ۱۸ متره و تا شش نفر رو جا میده. البته، اتاقها سرویس بهداشتی و حمام اختصاصی ندارن و باید از سرویسهای مشترک توی حیاط استفاده کنی. سرویس بهداشتی ایرانی و حمام برای مهمونا فراهمه.
از امکانات دیگه این اقامتگاه میشه به پارکینگ روباز، آشپزخونه عمومی با تجهیزات کامل برای آشپزی، راهنمای محلی برای تورهای گردشگری، رختخوابهای سنتی و سیستمهای سرمایشی و گرمایشی اشاره کرد. اگه با ماشین شخصی میای، پارکینگ غیرمسقف در دسترسه.
علاوه بر این، توی اقامتگاه المهدی میتونی از موزه کوچیکی که صنایع دستی محلی مثل قالیبافی، گلیمبافی و حولهبافی رو نمایش میده، دیدن کنی. اگه به غذاهای محلی علاقه داری، امکان سفارش و چشیدن طعمهای محلی هم وجود داره.

مرورها و نظرات مردم درباره روستا ماخونیک
- هدیه برای بچههای روستا: یکی از نکات جالبی که گفته شد اینه که وقتی میخواین به ماخونیک سفر کنین، بهتره خوراکی، میوه یا لوازمالتحریر برای بچههای روستا ببرید. این کار نشوندهنده توجه به شرایط محلی و فرهنگ مردم اونجاست.
- شهرت به “روستای آدم کوتولهها”: خیلیا با شنیدن اسم ماخونیک، یاد آدمای قدکوتاه میافتن. اما این موضوع دیگه مثل گذشته نیست؛ چون با گذشت زمان و ازدواج با افراد بیرون از روستا، قد مردم عادی و متوسط شده.
- فرهنگ و باورهای خاص: فرهنگ و سبک زندگی اهالی ماخونیک خیلی خاص و متفاوت بوده و هست. از گذشته، این انزوا باعث شده باورها و رسوم محلی به شکل خاصی حفظ بشه. این ویژگی همچنان برای خیلیا جالبه.
- امکانات محدود در گذشته: ماخونیک تا ۴۰ سال پیش ارتباط خیلی کمی با جامعه بیرونی داشته و به تازگی یه سری امکانات رفاهی به اونجا اضافه شده. این مسئله توصیفکننده دوری و انزوای تاریخی این روستاست.
- جاذبههای دیدنی: دیدنیهای تاریخی و طبیعی مثل برج گل انجیر، سنگ سیاه، و برج دیدهبانی از جاهای خاص این روستا هستن. هرچند یه نفر گفته که “هیچ چیز خاصی نداره”، اما بناهای تاریخی و طبیعت منطقه همچنان برای عدهای جذابه.

جاهای دیدنی اطراف روستا ماخونیک بیرجند
نام مکان | فاصله از روستای ماخونیک |
---|---|
روستای نازدشت بیرجند | 20.9 کیلومتر |
تالاب کجی نمکزار نهبندان | 58.9 کیلومتر |
قلعه فورگ | 60.9 کیلومتر |
چشمه آب ترش سربیشه | 66.5 کیلومتر |
مسجد جامع هندوالان | 69.6 کیلومتر |
قلعه اسفزار | 70.6 کیلومتر |
آبشار هنگر | 70.6 کیلومتر |
قلعه دختر شوسف | 81.8 کیلومتر |
باغ مود بیرجند | 87.2 کیلومتر |
کویر همت آباد بیرجند | 95.9 کیلومتر |
اگه به این شهر سفر کردید، حتما از باغ اکبریه هم دیدن کنید. فاصله این باغ تا روستا حدود 134 کیلومتره. برای اطلاعات بیشتر و ساعت کاری باغ اکبریه بیرجند کلیک کن.