طولانی‌ ترین رودخانه‌ های ایران | معرفی + مشخصات کامل

رودخونه‌ها همیشه یکی از جذاب‌ترین بخش‌های طبیعت ایران بودن؛ هم برای مردم محلی که کنارش زندگی می‌کنن و هم برای مسافرایی که دنبال جاهای دیدنی و خوش آب‌وهوا می‌گردن. ایران یه کشور چهارفصله و این یعنی هر گوشه‌ای از این سرزمین می‌تونه یه حال‌وهوای خاص داشته باشه. اما جالبه بدونین که با وجود این تنوع آب‌ و هوایی، بخش زیادی از کشور ما کویریه. به همین خاطره که هرجا آب باشه، زندگی جریان داره. شهرها و روستاهای زیادی اطراف رودخونه‌ها شکل گرفتن و همین رودها از مهم‌ترین دلایل موندگاری زندگی تو این مناطق بودن. توی این مقاله میخوایم بریم سراغ چندتا از طولانی‌ ترین رودخانه‌ های ایران که حسابی معروفن.

لیست طولانی‌ ترین رودخانه‌ های ایران

اگه بخوایم از طولانی‌ترین رودهای ایران حرف بزنیم، باید از رود ارس، کارون، کرخه، مند، سفیدرود و اترک اسم ببریم. این رودها تو مناطق مختلف کشور جریان دارن و هرکدومشون یه عالمه ماجرا و تاریخ پشتشونه. رودهای ایران رو معمولاً به چهار دسته تقسیم می‌کنن:

دائمی و پرآب: همینایی که سال به سال جریان دارن.
فصلی و موقتی: فقط وقت بارون پرآب می‌شن.
خشک و بی‌آب: که دیگه خودش می‌گه چی به چیه.
کم‌عمق و وسیع: خیلی پهنن ولی عمق ندارن.

حالا طولانی‌ترین رودهای ایران بیشتر تو دسته دائمی و پرآب هستن؛ البته متأسفانه به خاطر سدسازی و کم‌آبی، خیلی از اینا یا خشک شدن یا دیگه اون شکوه قبلی رو ندارن.

زاینده رود

زاینده‌رود، بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رودخونه فلات مرکزی ایرانه که از کوه‌های زاگرس مرکزی، به‌ویژه زردکوه در استان چهارمحال و بختیاری سرچشمه می‌گیره و پس از طی مسیری حدود ۴۰۰ کیلومتر، به تالاب گاوخونی در استان اصفهان می‌ریزه. این رودخونه، شهر تاریخی اصفهان رو به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌کنه و نقش مهمی در شکل‌گیری و توسعه این شهر داشته.

زاینده‌رود از گذشته‌های دور، منبع اصلی تأمین آب برای زمین‌های کشاورزی در فلات مرکزی ایران بوده و به‌دلیل اقلیم خشک منطقه، همواره موضوع اختلافات و حتی درگیری‌های محلی بوده. در دوره صفویه، با تدابیر شیخ بهایی، این اختلافات کاهش یافت؛ اما در دهه‌های اخیر، با افزایش بحران آب در ایران، مشکلات دوباره ظهور کرده و زاینده‌رود به‌طور مداوم در صدر اخبار قرار گرفته.

سرشاخه اصلی زاینده‌رود، چشمه دیمه و تونل کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاریه؛ در ادامه، رود پلاسجان و چشمه لنگان و چشمه مرغاب از استان اصفهان به این رودخونه میرسن و در نهایت، آب زاینده‌رود وارد استان اصفهان می‌شه.

پل‌های تاریخی روی زاینده‌رود:

سی‌وسه‌پل: یکی از مشهورترین جاذبه‌های دیدنی اصفهان که روی زاینده‌رود ساخته شده و در گذشته، حاشیه پل و رودخونه تفرجگاه اصلی مردم اصفهان و گردشگران بوده.

پل خواجو: دیگر پل معروف اصفهان که روی زاینده‌رود قرار داره و جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ، هنر و تاریخ ایران داره.

متأسفانه، به‌دلیل خشک‌شدن زاینده‌رود در سال‌های اخیر، به پایه‌های این پل‌ها آسیب جدی وارد شده و کاربری تفریحی آن‌ها کاهش یافته.

خشکی زاینده‌رود، برند گردشگری اصفهان رو به چالش کشیده و رودخونه‌ای که روزگاری هویت نصف جهان بود، در حال حاضر به عاملی برای افت جایگاه گردشگری این شهر تبدیل شده.

ویژگی	توضیحات
موقعیت مکانی	فلات مرکزی ایران
سرچشمه	کوه‌های زاگرس مرکزی، استان چهارمحال و بختیاری
دهانه رود	تالاب گاوخونی، استان اصفهان
طول	حدود ۴۰۰ کیلومتر
اندازه حوضه آبریز	حدود ۴۱,۵۰۰ کیلومتر مربع
دبی متوسط	۳۸ مترمکعب بر ثانیه

رود دز

رود دز یکی از معروف‌ترین و طولانی‌ترین رودهای ایران است که بیشتر توی جنوب غرب کشوره. این رود از ترکیب دو رود بختیاری و سزار توی استان لرستان شکل می‌گیره و بعد از گذشتن از استان خوزستان، می‌ریزه توی رود کارون. طولش حدود ۴۰۰ کیلومتره و حوضه آبریز این رود هم چیزی حدود ۲۳,۲۲۹ کیلومتر مربع رو پوشش می‌ده.

اما اون چیزی که این رود رو خیلی معروف کرده، سد دزِ بلندشه که روی این رود ساخته شده. این سد بتنی با ارتفاع ۲۰۳ متر زمانی بلندترین سد ایران بود. سد دز که توی ۲۳ کیلومتری شمال اندیمشک و ۳۴ کیلومتری شمال دزفوله، برای تولید برق، تأمین آب کشاورزی و کنترل سیلاب‌ها ساخته شد. ظرفیت نیروگاه سد دز هم ۵۲۰ مگاواته که خیلی به تأمین انرژی منطقه کمک می‌کنه.

حالا دیگه از سال ۱۴۰۱، بخش زیادی از رود دز توی محدوده شهرستان شوشتر خشک شده که این خودش باعث شده سطح آب رود کارون هم کم بشه. این خشکی تأثیرات زیادی گذاشته، مخصوصاً برای کشاورزی و آبزی‌پروری.

اما یه خبر خوب اینه که اطراف رود دز، مخصوصاً توی دزفول و اندیمشک، تفرجگاه‌های خیلی خوبی وجود داره که می‌تونید برای تفریح بهشون برید. از جمله این تفرجگاه‌ها میشه به پارک ساحلی دووه و پارک ساحلی قلعه مختار اشاره کرد. پل‌ های روی رود دز هم خیلی جالبه که شامل شش پل معروفه:

نام پل	توضیحات
پل قدیم دز	قدمت حدود ۲,۰۰۰ ساله و مربوط به دوره ساسانیان
پل جدید دز	پررفت‌وآمدترین پل دزفول
پل فتح‌المبین (پل سوم)	مسیر رسیدن به جاده اندیمشک
پل چهارم	اتصال کنارگذر دزفول – اندیمشک به جاده شوشتر
پل غدیر (پل پنجم)	واقع در منطقه گاومیش‌آباد
پل شناور	اتصال جاده ساحلی علی مالک به سمت دیگر رود دز

رود زاب کوچک

رود زاب کوچک یکی از اون رودهای قدیمی و مهم ایرانه که از کوه‌های زاگرس توی غرب کشور شروع میشه و بعد از اینکه حدود ۴۰۰ کیلومتر مسیر رو طی کرد، میره به عراق و به رود دجله می‌ریزه. این رود از شهرهای مختلفی توی ایران می‌گذره؛ مثل پسوه، گردکشانه، میرآباد، نلاس، پیرانشهر و ربط. توی عراق هم از شهرهایی مثل کرکوک و حویجه رد میشه.

یکی از ویژگی‌های جالب زاب کوچک اینه که همیشه آب داره. یعنی برخلاف خیلی از رودها که توی بعضی فصل‌ها خشک می‌شن، این رود حتی توی فصل‌های خشک هم آب جاری داره. این ویژگی باعث میشه که خیلی مهم باشه برای کشاورزی و تأمین آب شرب و دامداری توی منطقه.

حوضه آبریز این رود هم خیلی بزرگه، تقریبا ۲۲ هزار کیلومتر مربع مساحت داره. این رود علاوه بر اینکه توی منطقه‌های غرب ایران خیلی به کمک میاد، در سال‌های اخیر هم به عنوان یک منبع آب برای دریاچه ارومیه استفاده شده. برای اینکه دریاچه ارومیه خشک نشه، از آب زاب کوچک به این دریاچه هدایت می‌کنن.

این رود از زمان‌های قدیم شناخته شده بوده و توی منابع تاریخی یونانی به اسم “زابات” هم ازش یاد شده. در کل، زاب کوچک نه تنها توی ایران، بلکه توی عراق هم تأثیر زیادی داره و همیشه یه نقشه پررنگ توی جغرافیای منطقه‌های اطراف خودش داشته.

ویژگی	توضیحات
موقعیت مکانی	مرکز به غرب ایران
سرچشمه	رشته‌کوه‌های زاگرس
دهانه رود	رود دجله در کشور عراق
طول	حدود ۴۰۰ کیلومتر
اندازه حوضه آبریز	حدود ۲۲,۰۰۰ کیلومتر مربع
ویژگی خاص	جریان دائمی آب در بستر رودخانه در تمام طول سال

رود دیاله

رود دیاله یکی از رودهای طولانی و معروف ایرانه که یه مسیر تقریبا ۴۴۵ کیلومتری رو از کوه‌های زاگرس توی استان همدان شروع می‌کنه و بعد از گذر از ایران، وارد عراق میشه و در نهایت به رود دجله می‌ریزه. این رود از لحاظ جغرافیایی خیلی مهمه چون حدود ۳۲ کیلومتر از مرز ایران و عراق رو تشکیل می‌ده و دره‌ای که از این رود به‌وجود میاد، به‌عنوان یه مسیر تجاری مهم برای دو کشور شناخته می‌شه.

این رود از جاهای مهمی عبور می‌کنه، مثلاً در ایران سد داریان که در استان کرمانشاه در حال ساخت هست، یه پروژه مهم برای هدایت آب‌های این رود به مناطق جنوب غربی ایران برای آبیاری و تولید برق آبیه. در عراق هم همینطور، سد دربندیخان که بر روی رود دیاله ساخته شده، برای تولید برق و ذخیره آب برای آبیاری استفاده می‌شه. بعد از اون، آب رود به سد حمرین می‌ره و در ادامه به سد سرریز دیالی می‌رسه که کمک می‌کنه به کنترل سیلاب‌ها و آبیاری مناطق شمال شرقی بغداد.

البته این رود فقط از نظر جغرافیایی مهم نیست، بلکه از لحاظ تاریخی هم ارزش زیادی داره. اطراف رود دیاله، مناطقی مثل تلّاسمر، بقایای تمدن‌های قدیمی کشف شده که نشون می‌ده این منطقه در دوران باستان هم اهمیت زیادی داشته. به‌طور خاص، بقایای شهر اِشنونّا که از شهرهای مهم دوران سومری بوده در این منطقه پیدا شده.

در چند سال اخیر، با کاهش سطح آب رود دیاله، چند تا کشف جالب و عجیب در بستر رود اتفاق افتاده. مثلاً بقایای اجساد و ماسک‌های شیمیایی که باعث شده توجه رسانه‌ها به این منطقه جلب بشه. این کشف‌ها به‌نوعی حکایت از جنایات مرموزی داره که توی این منطقه رخ داده.

حالا برای اینکه یه دید کلی‌تر از این رود به‌دست بیارید، اطلاعات این رود رو به شکل جدول براتون آوردم:

ویژگی	توضیحات
موقعیت مکانی	مرکز به جنوب غرب ایران
سرچشمه	کوه‌های زاگرس در استان همدان
دهانه رود	رود دجله در کشور عراق
طول	حدود ۴۴۵ کیلومتر
اندازه حوضه آبریز	حدود ۳۲,۶۰۰ کیلومتر مربع
اهمیت	تشکیل ۳۲ کیلومتر از مرز ایران و عراق و استفاده به‌عنوان مسیر تجاری میان دو کشور

رود اترک

شروع میشه و بعد از ۶۶۹ کیلومتر که از دشت‌های مختلف عبور می‌کنه، به دریاچه خزر می‌ریزه. این رود خیلی وقت‌ها به‌عنوان طولانی‌ترین رود ایران و ترکمنستان شناخته میشه و توی کشور ترکمنستان هم همونطور که گفته شد، طولانی‌ترین رود به حساب میاد. کل مساحت حوضه آبریز این رود حدود ۴۱ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع هست که خیلی از زمین‌های کشاورزی این مناطق رو آبیاری می‌کنه.

اترک وقتی وارد خاک ایران میشه، از دشت‌های قوچان، فاروج، شیروان و بجنورد عبور می‌کنه و بعدش به مرز ایران و ترکمنستان می‌رسه. در واقع، این رود توی خط مرزی بین ایران و ترکمنستان به حرکتش ادامه میده و بعد وارد خاک ترکمنستان میشه و توی دریاچه خزر می‌ریزه.

یکی از نکات جالب در مورد رود اترک اینه که از نظر تاریخی هم اهمیت زیادی داره. توی قرن نوزدهم میلادی، بعد از قرارداد آخال در سال ۱۸۸۱، رود اترک به‌عنوان مرز بین ایران و امپراتوری روسیه در نظر گرفته می‌شد. بعد از انقلاب، ایران با شوروی توافق کرده بود که ۵۰ درصد آب این رود به ترکمنستان منتقل بشه.

در سال ۱۳۱۸، آلمانی‌ها یک پل روی این رود ساختن که به پل تاریخی قوچان معروفه. این پل هنوز هم وجود داره، ولی به‌دلیل تردد زیاد خودروهای سنگین و عدم نگهداری مناسب، حالا خیلی آسیب دیده. در نهایت، رود اترک نه تنها از نظر زیست‌محیطی و اقتصادی اهمیت بالایی داره بلکه در فرهنگ و زندگی مردم ترکمن‌ نشین هم نقش پررنگی ایفا می‌کنه.

در ادامه، اطلاعات بیشتر این رود رو توی یک جدول می‌تونید ببینید:

ویژگی	توضیحات
سرچشمه	کوه‌های هزار مسجد در استان خراسان شمالی
طول	حدود ۶۶۹ کیلومتر
دهانه رود	دریای خزر
موقعیت مکانی	شمال شرق ایران، عبور از دشت‌های قوچان، فاروج، شیروان و بجنورد، مرز ایران و ترکمنستان
اهمیت تاریخی	مرز رسمی ایران و امپراتوری روسیه در قرن ۱۹ میلادی، قرارداد آخال ۱۸۸۱
اهمیت اقتصادی	تأمین آب کشاورزی برای اراضی اطراف، به‌ویژه در منطقه مراوه‌تپه
پوشش گیاهی	درختچه‌ها و مراتع در حوضه آبریز، مساحت جنگل‌های نیمه متراکم حدود ۱۲٬۰۰۰ هکتار
وضعیت پل تاریخی قوچان	ساخته شده در سال ۱۳۱۸، آسیب‌دیده به دلیل تردد خودروهای سنگین و عدم نگهداری صحیح

سفیدرود

سفیدرود یکی از معروف‌ترین و بزرگ‌ ترین رودهای شمال ایرانه که توی استان گیلان قرار داره. این رود حدود ۶۷۰ کیلومتر طول داره و از ترکیب دو رود شاهرود و قزل اوزون در منجیل به وجود میاد. بعد از اون، جریانش ادامه پیدا می‌کنه و به دریاچه خزر می‌ریزه. جالبه بدونید که سفیدرود برخلاف خیلی از رودهای دیگه که از کوه‌ها سرچشمه می‌گیرن، این یکی از پیوستن دو رود بزرگ به هم به وجود میاد.

این رود خیلی قدیمی و تاریخی هم هست. توی تاریخ هم همیشه ازش به عنوان یه عامل خیلی مهم برای شکل‌گیری شهرها و روستاهای گیلان یاد شده. مثلا خیلی از مردم قدیمی توی این منطقه به کشتیرانی کوچک توی سفیدرود می‌پرداختن، اما متاسفانه به دلیل کم شدن عمق رود، این کار دیگه امکان‌پذیر نیست.

سفیدرود از منجیل شروع میشه و میره تا به دریاچه خزر می‌رسه. مسیرش بیشتر از شمال شرقی به سمت دریا میره و جریان آبش هم خیلی سریع و پر آب هست. بعد از سد سفیدرود تا منطقه گندلان، بستر رود باریک‌تر میشه و بین دو کوه قرار می‌گیره. بعد از این نقطه، رود یه دلتای وسیع به وجود میاره و شاخه‌های زیادی پیدا می‌کنه. یکی از بزرگ‌ترین شاخه‌هاش از شهرستان رودبار، رشت و آستانه اشرفیه می‌گذره و در نهایت به دریاچه خزر می‌ریزه.

اگه بخواهیم از جاذبه‌های گردشگری سفیدرود بگیم، اولین چیزی که به ذهن میاد، سد سفیدرود یا سد منجیل هست. این سد در نزدیکی منجیل و محل تلاقی دو رود شاهرود و قزل اوزون ساخته شده و از آب ذخیره‌شده توش برای تولید برق و آبیاری زمین‌های کشاورزی استفاده می‌کنن.

حیوانات و ماهی‌ها توی سفیدرود هم به وفور هستن. این رود برای پرورش ماهی‌ها توی جنوب دریاچه خزر خیلی مناسبه و بیشتر از ۴۵ نوع ماهی و زیرگونه مختلف توی این رود زندگی می‌کنن. صید ماهی‌های مختلف مثل ماهی سفید، اوزون برون و ماهی‌های کپور هم توی این رود رواج داره. علاوه بر این‌ها، قایق‌رانی هم توی بعضی قسمت‌های رود خیلی رایج هست و علاقه‌مندان به ورزش‌های آبی می‌تونن در این رود قایق‌سواری کنن.

برای اینکه یک دید کلی از سفیدرود داشته باشید، اینجا یه جدول از ویژگی‌ها و جاذبه‌هاش براتون آماده کردم:

ویژگی	توضیحات
سرچشمه	ترکیب رودهای شاهرود و قزل‌اوزن در منجیل.
دهانه	دریای خزر.
طول	حدود ۶۷۰ کیلومتر.
حوضه آبریز	حدود ۵۹,۲۱۷ کیلومتر مربع.
سد سفیدرود	در نزدیکی منجیل، برای تولید برق و آبیاری کشاورزی.
قایق‌رانی	رایج در بعضی نواحی رودخانه.
تنوع زیستی	حدود ۴۵ گونه و زیرگونه ماهی در رودخانه.

رود مند

رودخانه قره‌آغاج، که به نام رود سکان هم شناخته می‌شه، یکی از مهم‌ترین رودهای استان فارس به حساب میاد. این رود از کوه تاسک در نزدیکی روستای زنگنه بن‌رود شهرستان ممسنی سرچشمه می‌گیره و بعد از عبور از شهرها و روستاهای مختلفی مثل دشت ارژن، کوار، خفر، جهرم و خنج، وارد استان بوشهر می‌شه و به رودخانه مند تغییر نام می‌ده.

اسم “قره‌آغاج” در زبان ترکی به معنی “درخت سیاه” هست. رود مند با طول حدود ۶۸۵ کیلومتر، از ارتفاعات شمال غربی شیراز شروع می‌شه و در نهایت به خلیج فارس می‌ریزه. این رود از پیوستن چندین رودخانه توی استان‌های فارس و بوشهر تشکیل شده و از شهرستان‌های شیراز، جهرم، فیروزآباد، جم، دشتی و دیر عبور می‌کنه.

قدمت رود مند به بیش از ۲,۰۰۰ سال پیش و دوره حکومت سلوکیان برمی‌گرده و در منابع تاریخی با نام‌هایی مثل سیتاکوس هم یاد شده. نام «مند» به‌دلیل شیب کم این رود انتخاب شده؛ به‌طوری که بعضی قسمت‌ها آب رودخانه به‌ جای جریان، وایمیسته.

توی حاشیه رود مند، روستاهای زیادی وجود دارن که بخش زیادی از منابع آبی مورد نیاز کشاورزی و دامداری‌شون رو از این رود تأمین می‌کنن. همچنین، منطقه حفاظت‌شده مند در استان بوشهر، زیستگاه حیواناتی مثل آهو، خرگوش، جوجه‌تیغی، فلامینگو و پرستوی دریاییه. اما توی سال‌های گذشته، به‌دلیل کاهش بارش‌ها، سطح آب رود مند کاهش پیدا کرده و این موضوع چالش‌هایی برای منطقه حفاظت‌شده مند ایجاد کرده.

در ادامه، اطلاعاتی درباره رود مند در قالب جدول ارائه می‌دم:

ویژگی	توضیحات
موقعیت مکانی	جنوب غرب ایران
سرچشمه	رودخانه قره‌آغاج در استان فارس
دهانه رود	خلیج فارس
طول	حدود ۶۸۵ کیلومتر
اندازه حوضه آبریز	حدود ۴۸,۴۰۰ کیلومتر مربع
شهرستان‌های عبوری	شیراز، جهرم، فیروزآباد (استان فارس)؛ جم، دشتی، دیر (استان بوشهر)
منطقه حفاظت‌شده	منطقه حفاظت‌شده مند در استان بوشهر، زیستگاه آهو، خرگوش، فلامینگو و پرستوی دریایی

رود کرخه

رود کرخه یکی از مهم‌ترین رودهای ایرانه که اهمیت زیادی توی کشاورزی و تأمین آب برای مناطق مختلف کشور داره. این رود از ارتفاعات زاگرس در غرب ایران سرچشمه می‌گیره و مسیری حدود ۹۰۰ کیلومتر رو طی می‌کنه. بعد از عبور از استان خوزستان، به سمت مرز ایران و عراق حرکت می‌کنه و در نهایت به رود دجله می‌ریزه.

رود کرخه بعد از کارون و دز، سومین رود بزرگ ایران از نظر حجم آبه. این رود از نظر منابع آبی نقش خیلی مهمی داره، هم برای کشاورزی و هم برای شرب مردم منطقه. در مسیرش سد بزرگی به نام سد کرخه ساخته شده که یکی از بزرگ‌ترین سدهای خاکی جهان محسوب میشه. سد کرخه نه تنها برای تأمین آب کشاورزی، بلکه برای تولید برق‌آبی هم استفاده میشه و می‌تونه حدود ۳۴۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی پایین‌دست رو آبیاری کنه.

اما تنها سد کرخه نیست که این رود رو معروف کرده. اطراف رود کرخه جاذبه‌های گردشگری زیادی هم هست که به جذابیت این منطقه افزوده. مثلاً قلعه رزه، قلعه حسینی، پل بالارود و پل صیحه از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی این ناحیه هستن. همچنین، منطقه تفریحی کمونه که در نزدیکی سد قرار داره، به عنوان یه مقصد گردشگری محبوب شناخته میشه.

یکی دیگه از ویژگی‌های مهم رود کرخه اینه که در طول مسیرش، زمین‌های دشت‌های حمیدیه، قدس، آزادگان و دشت عباس رو آبیاری می‌کنه و به رشد کشاورزی در این نواحی کمک می‌کنه. اما متأسفانه توی سال‌های اخیر، به خاطر کمبود آب و خشکسالی، این رود با مشکلاتی روبه‌رو شده و این مشکلات تأثیراتی منفی روی کشاورزی و اکوسیستم منطقه گذاشته.

ویژگی	توضیحات
سرچشمه	ارتفاعات زاگرس در نواحی غرب و شمال‌غرب ایران
طول	حدود ۹۰۰ کیلومتر
حوضه آبریز	حدود ۴۳,۰۰۰ کیلومتر مربع
اهمیت	سومین رود بزرگ ایران از نظر حجم آبدهی، تأمین آب کشاورزی و شرب مناطق جنوب کشور
سد کرخه	بزرگ‌ترین سد خاکی جهان، واقع در ۲۲ کیلومتری شمال‌غربی اندیمشک، استان خوزستان
جاذبه‌های گردشگری	قلعه رزه، قلعه حسینی، پل بالارود، پل صیحه، سازه عظیم سد کرخه، منطقه تفریحی کمونه

رود کارون

رود کارون یکی از معروف‌ترین و بزرگ‌ ترین رودهای ایران هست که توی جنوب غرب کشور جریان داره. سرچشمه‌اش از کوه‌های زردکوه در استان چهارمحال و بختیاری میاد و بعد از طی کردن حدود ۹۵۰ کیلومتر، به اروند رود توی استان خوزستان می‌ریزه. این رود علاوه بر اینکه طولانی‌ترین رود داخلی کشوره، بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین هم هست.

کارون از لحاظ طولی از رود ارس کوتاه‌تره، اما نکته جالب اینه که ارس بیشتر در کشورهای دیگه مثل ترکیه و آذربایجان جریان داره، ولی رود کارون از شروع تا پایانش تماماً در ایران قرار داره.

حوضه آبریز کارون هم خیلی وسیعه و پنج استان مختلف رو شامل میشه: چهارمحال و بختیاری، لرستان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، و اصفهان. خیلی از شهرهای مهم مثل اهواز، شوشتر، خرمشهر، ایذه و مسجد سلیمان هم کنار رود کارون ساخته شدن و همه این شهرها تاریخ خیلی قدیمی دارن. به‌طور خاص، رود کارون برای تأمین آب آشامیدنی اهواز هم خیلی مهمه.

کارون در طول تاریخ نقش خیلی مهمی داشته و توی کتاب‌های قدیمی مثل شاهنامه فردوسی هم ازش به‌عنوان یه رود بزرگ و پرآب یاد شده. جالبه که عرض زیاد رود کارون و عمق مناسبی که داره، در گذشته باعث می‌شده که کشتی‌ها توی این رود تردد کنن، ولی متأسفانه الان به خاطر مشکلات زیست‌محیطی و کاهش حجم آب دیگه کشتیرانی توش امکان‌پذیر نیست.

رود کارون همچنین در سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران ثبت شده و الان یه نماد فرهنگی برای مردم خوزستان به‌حساب میاد. توی اهواز هم، کنار رود کارون، پل‌های تاریخی مثل پل سفید (که اولین پل معلق ایران بوده)، پل سیاه، پل نادری و خیلی پل‌های دیگه قرار دارن که همه‌شون با قدمت و معماری خاص خود جاذبه‌های گردشگری به‌حساب میان.

همچنین سدهای کارون سه و چهار هم در مسیر این رود قرار دارن که از بزرگ‌ترین سدهای ایران هستن و نقش خیلی مهمی در تأمین انرژی برق و کنترل سیلاب‌ها دارن. در مجموع، رود کارون یه جاذبه گردشگری مهم و یه منبع حیاتی برای خوزستانه که هم برای مردم این منطقه و هم برای گردشگران ارزش زیادی داره.

ویژگی	توضیح
طول	حدود ۹۵۰ کیلومتر
سرچشمه	زردکوه، استان چهارمحال و بختیاری
دهانه	اروند رود، استان خوزستان
حوضه آبریز	استان‌های چهارمحال و بختیاری، لرستان، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و اصفهان
شهرهای مهم	اهواز، شوشتر، خرمشهر، ایذه، مسجد سلیمان

رود ارس

رود ارس از شمال غرب کشور می‌گذره و مرز بین ایران و کشورهای همسایه مثل ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان رو تشکیل می‌ده. این رود حدود ۱,۰۷۲ کیلومتره و سرچشمه‌اش از کوه‌های بینگول توی ترکیه ست. در نهایت هم به رود کورا در جمهوری آذربایجان می‌ریزه.

ارس از گذشته‌ها تا الان یکی از نمادهای مرزی ایران به حساب میاد. این رود در واقع مرز طبیعی‌ بین ایران و کشورهای اطرافشه. وقتی به سرچشمه‌اش نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که از ارتفاعات مین‌گول در ترکیه شروع میشه، بعد از پیوستن به رود آرپا، میاد به ایران و در مرز مشترک با نخجوان، ارمنستان و آذربایجان قرار می‌گیره. در نهایت، وارد استان اردبیل میشه و از اونجا میره به جمهوری آذربایجان و به رود کورا می‌ریزه.

جالبه بدونید که رود ارس نه فقط از نظر جغرافیایی اهمیت داره، بلکه در تاریخ و فرهنگ منطقه هم خیلی نقش داشته. از عهدنامه ترکمانچای گرفته تا کتاب‌های تاریخی و اشعار بزرگان مثل مولانا و نظامی، همیشه ردپای ارس دیده شده. از زمان‌های قدیم تا حالا، این رود هم به‌عنوان مرز ایران با کشورهای همسایه بوده و حتی بعد از فروپاشی شوروی هم این مرز باقی مونده.

یکی از نکات جالب درباره رود ارس اینه که در بستر این رود بیش از ۸۰۰ جزیره وجود داره. اما جالب‌تر اینه که ۴۲۷ تا از این جزایر به ایران تعلق داره. بیشتر این جزیره‌ها خالی از سکنه هستند، البته جزایری مثل خرامه و قره‌قباح به‌عنوان چراگاه برای حیوانات استفاده می‌شن. بعضی از این جزایر هم اسم دارن و بعضی دیگه شماره‌گذاری شدن. عمق رودخانه ارس هم حدود 4 متره.

این منطقه به‌ دلیل شرایط آب و هوایی خوبش از قدیم‌الایام تفرجگاهی محبوب بوده و هنوز هم خیلی‌ها برای ماهیگیری یا تفریح به اونجا میرن. جلفا، شهری که کنار رود ارس و در مرز ایران و کشورهای همسایه قرار داره، به‌عنوان منطقه آزاد ارس شناخته میشه و یکی از مهم‌ترین مراکز تجاری ایران به حساب میاد.

از جاذبه‌های معروف رود ارس میشه به پل‌ های خداآفرین اشاره کرد. این پل‌ها تاریخ خیلی طولانی دارن و با فاصله تقریبی ۱۰۰ متر از هم قرار دارن. یکی از این پل‌ها تقریبا خراب شده، ولی پل دیگه‌ای هنوز سالم مونده چون تعمیرات و بازسازی روی اون انجام شده. طبق برخی از تاریخ‌ نگاران، این پل‌ها توسط کوروش هخامنشی ساخته شدن و بعدها در دوره‌های مختلف بازسازی شده‌.

ویژگی	توضیحات
سرچشمه	کوه‌های بینگول در ترکیه
دهانه	رود کورا در جمهوری آذربایجان
طول	حدود ۱,۰۷۲ کیلومتر
حوضه آبریز	تقریباً ۱۰۳,۲۰۰ کیلومتر مربع
جزایر	بیش از ۸۰۰ جزیره (۴۲۷ جزیره به ایران تعلق دارد)
اهمیت تاریخی	مرز ایران و امپراتوری روسیه در عهدنامه ترکمانچای؛ مرز با ارمنستان، نخجوان و جمهوری آذربایجان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی
جاذبه‌های گردشگری	پل‌های خداآفرین؛ منطقه آزاد ارس در جلفا و حاشیه رود ارس

پیشنهاد میکنم با بندرهای دریای خزر هم آشنا بشید.