حادثه تلخ عدم ثبت ماسوله در یونسکو، زنگ خطری برای میراث تاریخی کشور محسوب می شود. براساس روایتی رسمی، سه مولفه اصلی عامل مهم در نادیده گرفته شدن میراث تاریخی ایران در سطح جهانی شده است که در ابتدا باید آسیب‌شناسی شود و پس از آن اقدامات راهبردی در جهت رفع آن‌ها صورت گیرد.
نخست ضعف در برنامه‌ریزی سیاستگذاران، ناکارآمدی و عدم ساختار مشخص در بدنه متولی میراث کشور باعث شده، ایران که صاحب یکی از بزرگ‌ترین میراث فرهنگی در جهان است، تاکنون، نتواند آنچنان که شایسته میراث فرهنگی و تاریخی کشور است، در سطح جهانی معرفی شود. عامل دوم خطر میراثی را باید در ضعف چانه‌زنی در سطح بین‌المللی دانست که نتوانسته جایگاهی برای ایران در سطح جهانی و عضویت رسمی پیدا کند. سومین عامل مهم را باید در ناتوانی در برقراری روابط قوی با دیگر اعضا دانست که بتواند با جلب نظر و دوستی با دیگر کشورها، راه را برای رایزنی در جهت ثبت میراثی خود باز کند.
ثبت میراث فرهنگی و طبیعی در سطح جهانی برای اکثر کشورها از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است، زیرا جهانی شدن میراث یک کشور، بازدیدکنندگان بسیاری را از سراسر دنیا به کشور هدف برای تماشای میراث جهانی ثبت‌شده خواهد کشاند و از جهتی یک کشور به واسطه میراث خود وجهه‌‌‌ای جهانی خواهد یافت. همچنین این موضوع می‌تواند منجر به حفاظت و نگهداری هرچه بیشتر از میراث یک سرزمین شود. از همین‌رو، کشورها در ثبت آثار تاریخی و فرهنگی خود گوی سبقت را از یکدیگر ربوده‌‌‌اند.
در همین راستا، «کنوانسیون بین‌المللی میراث جهانی» به‌‌‌عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای بین‌المللی، ابزاری مهم در جهت شناسایی و ثبت میراث مشترک بشریت به‌‌‌شمار می‌رود. مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس در جدیدترین گزارش خود با ابراز نگرانی نسبت به روند جهانی شدن میراث ایران به بررسی فرآیند ثبت میراث جهانی در ایران پرداخته و در این راستا راهکارهایی تقنینی ارائه کرده است. به گزارش مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس، روند ثبت جهانی در ایران طی سال‌های متمادی بعد از پیوستن آن به کنوانسیون میراث جهانی، مسیر پر‌فراز و نشیبی را پیموده است. اما در سال‌های اخیر این روند نشانه‌‌‌هایی نگران‌‌‌کننده از خود بروز داده است که با توصیه نهادهای مشاور کمیته میراث جهانی به عدم‌ثبت ماسوله به‌‌‌دلیل عدم‌توجیه ارزش‌‌‌های برجسته جهانی اثر، نگرانی‌ها در مورد ادامه موفق ثبت جهانی آثار ایران بیش ازپیش شده است.
اگرچه ایران از سال ۱۳۵۳ به این کنوانسیون پیوسته و تاکنون ۲۷ اثر از ایران نیز در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است، اما از زمان پیوستن ایران به کنوانسیون میراث جهانی هیچ قانون یا ضابطه تکمیلی بر قانون الحاق ایران به کنوانسیون میراث جهانی اضافه نشده است و باوجود موفقیت‌‌‌های کسب‌شده در ثبت تعداد قابل‌توجهی از آثار در فهرست میراث جهانی، فرآیند مذکور به‌‌‌دلیل نداشتن ساختار مشخص در بدنه نهادی میراث فرهنگی، طی همه سال‌های پس از پیوستن ایران به کنوانسیون، با فراز و فرودهایی همراه بوده است.
همین روند در سال‌های اخیر به‌‌‌دلیل اتکا به افراد، نبود ساختار سازمانی کارآمد در بدنه وزارت میراث فرهنگی، عدم‌برنامه‌‌‌ریزی کلان در این حوزه، نبود برنامه مشخص برای بهره‌‌‌برداری از مواهب ثبت جهانی و… به سمت افول در حال حرکت است. نمونه‌‌‌های آن را می‌توان در پرونده ماسوله دید؛ جایی که در سال‌جاری پرونده توسط ارزیابان میراث جهانی به عدم‌ثبت توصیه شد و تنها بعد از مشورت‌‌‌های صورت‌گرفته با اعضای کمیته میراث جهانی پرونده به تعویق افتاد. این نیز ماحصل نگاه‌‌‌های مدیریتی گذرا و بی‌‌‌توجهی به نیمه ساختارهای به‌‌‌وجود آمده و ثبات در دهه ۹۰ شمسی بود. مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس معتقد است که برای سامان‌دهی و بهره‌‌‌برداری از ظرفیت‌‌‌های متعدد میراث جهانی، لازم است اقدامات تقنینی هدفمندی صورت گیرد.
منبع: صد آنلاین
بیشتر بخوانید: آموزش کمپینگ در طبیعت
