اگه عاشق تاریخ و هنر و معماری هستی، یه سر به زندان اسکندر یزد بزن. این بنا یکی از خوشگل ترین جاذبه‌های یزده که دیدنشم حسابی می‌چسبه.زندان اسکندر الان به اسم مدرسه ضیائیه هم شناخته میشه. اسم جدیدش رو از زمانی گرفته که کاربریش عوض شده بود و علوم مختلف رو توش درس می‌دادن. اگه میخوای بیشتر درباره این جاذبه تاریخی بدونی این مطلب رو از دست نده.
زندان اسکندر یزد کجاست؟
مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر یه جای باحاله تو خیابون امام، تو محله قدیمی فهادان. اگه میخوای این بنای قشنگ رو از نزدیک ببینی، باید بری کوچه رختشویخانه. بعدش که وارد کوچه حمام نو شدی، یه سازه بلند و یه گنبد خوشگل رو میبینی که همون مدرسه ضیائیه‌ست.
آدرس: محله فهادان، کوچه رختشویخانه، کوچه حمام نو، مجاور بقیه دوازه امام، زندان اسکندر
داستان زندان اسکندر یزد
درباره زندان اسکندر حرف و حدیث زیاد است. بعضی‌ها می‌گویند که اسکندر مقدونی گروهی از تبعیدی‌ها را به یزد فرستاده و در این محل زندانی کرده.حالا به کنار اینکه این داستان چقدر واقعیت داره، یه سری چیزهای دیگه هم هست که باعث شده به این بنا لقب “زندان اسکندر” بچسبد. یزد آب و هوای گرم و خشکی داره و از قدیم به عنوان یه جای دور افتاده از مراکز پر رفت و آمد شناخته می‌شده. همین موضوع باعث شده که خیلی‌ها فکر کنند اینجا یه جای مناسبی برای زندانی کردن آدم بوده.
تاریخچه زندان اسکندر یزد
میگن این بنا رو اسکندر مقدونی ساخته، یعنی قدمتش برمی‌گرده به حدود ۸۰۰ سال پیش. یه عالمه سند و نشونه هم از دوران هخامنشی‌ها توش پیدا شده. باورش سخته که یه همچین بنای قدیمی‌ای تو دل کویر هنوز هم سرپا مونده و سالمه. این بنا رو یه عارف به اسم ضیاء الدین حسین رضی ساخته بود، ولی بعد از فوتش پسرانش کار ساختش رو تموم کردن. جالبه که اولش از این بنا به عنوان زندان برای تبعیدی‌های اسکندر استفاده می‌شده، اما بعدها تبدیل به یه مدرسه علمیه خیلی مهم شد. ۸ قرن، آدم‌های معروف زیادی توی این مدرسه درس خوندن و درس دادن. حالا زندان اسکندر شده یکی از جاذبه‌های گردشگری یزد که هرسال کلی مسافر ازش دیدن میکنن.
معماری زندان اسکندر
برخلاف خیلی از بناهای تاریخی یزد، مدرسه ضیاییه توی طراحیش از تجملات و تزئینات زیاد استفاده نکرده. خبری از کاشی‌کاری‌های رنگارنگ و نقوش ظریف نیست و همه چیز ساده و بی‌آلایشه. توی ساختش هم از خشت خام استفاده شده که این سادگی رو دوچندان کرده. اما این سادگی به معنی بی‌توجهی به کارایی بنا نیست. مدرسه ضیاییه با چندین حیاط و درب ورودی، فضایی کاملاً کاربردی داره و رفت و آمد به اون خیلی راحته. در ادامه می‌خوایم بخش‌های مختلف این بنای تاریخی رو بیشتر بشناسیم.
معرفی بخش های مختلف زندان اسکندر در یزد
یکی از چیزایی که باعث شده زندان اسکندر یزد انقدر معروف بشه، معماری فوق‌العاده و شکوه و جلالیه که تو تمام قسمت‌هاش دیده میشه. به محض اینکه وارد میشی، یه در و دیوار قدیمی میبینی که پر از تاریخ و هنره. این بنای قدیمی بخش‌های مهمی هم داره که هر کدوم یه داستان خاص خودشون رو دارن:
گنبد
تو خیلی از بناهای تاریخی ایران و اسلام، میشه گنبد رو دید. هنرمندایی که این گنبدها رو ساختن، توی طراحی و تزیینشون خیلی دقت و ظرافت به خرج دادن. یه نمونه از این گنبدهای قشنگ، گنبد زندان اسکندر تو یزده. این گنبد، مثل بقیه قسمتای این بنا، از خشت ساخته شده. اما بر خلاف چیزی که الان می بینیم و پر از نقش و نگار با رنگ های طلایی و لاجوردی شده، توی سال های اول خیلی ساده بوده و هیچ کاشی و رنگی روش نبوده. این گنبد، حدود 18 متر ارتفاع داره و یه نمونه عالی از سادگی و زیبایی در کنار هم هست.
شبستان
زندان اسکندر، درست مثل بقیه مسجدا و اماکن مذهبی، یه شبستان بزرگ و باحال داره. توی این شبستان یه محراب خوشگل و یه عالمه رواق بزرگ و کوچیک توی جاهای مختلف زندان وجود داره که همشون با یه معماری خاص ساخته شدن.
بادگیر
یزد به خاطر بادگیرهاش معروفه. توی تابستون که هوا خیلی گرم میشه، بادگیرها کمک میکنن که خونه‌ها خنک بمونه. بادگیر مثل یه کولر طبیعی عمل می‌کنه، جریان هوا رو توی کل خونه می‌چرخونه و باعث خنک شدنش میشه. یه نمونه از این بادگیرها رو میتونی توی ساختمون زندان اسکندر ببینی. توی این ساختمون یه اتاق به اسم “اتاق بادگیر” وجود داره که هوا از طریق اون توی کل زندان جریان پیدا می‌کرده و باعث خنک شدنش می‌شده.
چاه
تو حیاط مدرسه یه چاه قدیمی هست که 2.8 متر عمق داره. میگن که این چاه به خاطر فرو ریختن یه پایاب درست شده. یه چیز جالبی که این چاه داره اینه که تهش یه آب انبار و یه سرداب قدیمی با عمق 5 متر داره. میگن که از این آب انبار برای تامین آب مدرسه استفاده می کردن.
موزه
اینجا یه جاییه که هر گوشه و کنارش پر از بوی تاریخه و انگار یه موزه بزرگ جلوی روته. حالا یه عالمه سنگ قبر و کتیبه قدیمی هم توی این مجموعه هست که دیدن و خوندنشون کلی حال میده. اگه عاشق موزه گردی هستی، اینجا پر از چیزای جالبه که میتونه کلی ذوقت رو ببره. یه عالمه حرف توی این سنگ ها و کتیبه ها نهفته که فقط کافیه کمی دقت کنی تا بتونی ازشون رمزگشایی کنی و غرق توی تاریخ بشی.
ساعت بازدید زندان اسکندر یزد
تو فصل گرم سال: میتونی از صبح زود، 8 صبح تا 7 غروب بری زندان اسکندر رو ببینی و حسابی کیف کنی. تو فصل سرد سال: ساعات بازدید کوتاهتره، از 8 صبح تا 5 عصر میتونی بری. توی ایام عزاداری اربعین، تاسوعا، عاشورا، شهادت امام علی و امام جعفر صادق و رحلت امام خمینی، ممکنه ساعت بازدید فرق داشته باشه.
قیمت بلیط زندان اسکندر
قیمت بلیط زندان اسکندر تو سال 1403 نفری 20 هزار تومن شده. البته این قیمت به روزه و ممکنه در آینده تغییر کنه. علاوه بر قیمت بلیط، باید هزینه‌های دیگه مثل رفت و آمد و گشت و گذار در یزد رو هم در نظر بگیری. اگر میخوای یه سفر مقرون به صرفه داشته باشی، میتونی از تورهای یزد استفاده کنی که معمولاً شامل بلیط زندان اسکندر، حمل و نقل و سایر جاذبه‌های گردشگری یزد می‌شن.
جاهای دیدنی نزدیک به زندان اسکندر یزد
این زندان توی یه منطقه خیلی مهم و معروف یزد به اسم فهادان قرار گرفته. به خاطر همین، خیلی راحت میتونی از اونجا به بقیه جاذبه های گردشگری شهر بری. بذار یه چند تا از این جاذبه ها رو بهت معرفی کنم:
خانه لاری ها
خانه لاری‌ها یه عمارت قاجاریه که توی یزد قرار داره. حدود 270 سال پیش، یه عده از طایفه لاری‌ها برای تجارت به یزد مهاجرت کردن و این خونه رو ساختن. تا اواخر دوره پهلوی هم اعیان و اشراف توی این خونه زندگی می‌کردن. اما بعدش به خاطر ارث و میراث، 50 سال خالی موند و حسابی رو به ویرونی رفت. سال 1363 میراث فرهنگی این خونه رو خرید و مرمتش کرد. الان می‌تونید برید ازش دیدن و از معماری قشنگش لذت ببرید. 6 تا خونه، 3 تا حیاط، 22 تا اتاق، ایوان، تالار و … توی این خونه هست که دیدن همشون جالبه. فاصله این خونه تا زندان اسکندر فقط 290 متره.
مسجد جامع یزد
این مسجد یه بنای مربعیه که از روی خونه کعبه الهام گرفته شده و قدیمی‌ترین نمونه معماریه که به عنوان نماد کیهانی تو بین مسلمونا استفاده میشه. نورپردازی تو این مسجد خیلی جالبه. نور به طور غیرمستقیم وارد میشه، یعنی از گچ سفید گنبد و دیوارها انعکاس پیدا می‌کنه و کل فضا رو روشن می‌کنه. تزیینات داخلی و خارجی مسجد، نمای بیرونی و درونی، ایوون و محرابش هم که دیگه حرف نداره و زیبایی مسجد رو چند برابر کرده. جالبه که بدونین قبلاً تو این مکان سه تا مسجد بوده که بعداً به جای اونا یه مسجد بزرگ و یهپارچه با یه صحن خیلی بزرگ ساخته شده. مسجد جامع یزد به خاطر ارزش تاریخی و معماریش، تو سال ۱۳۱۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده و تو سال ۱۳۹۶ هم تو فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته.این مسجد 550 متر با مدرسه ضیاییه ها فاصله داره.
خانه عرب زاده
تو محله فهادان، یه عمارت قاجاری باحال هست که بهش میگن “خانه عرب زاده”. این عمارت، پر از هنر و معماریه و یه تالار و اتاق های با شکوه داره که آدم رو مجذوب خودش می کنه. جالبه که بدونید این عمارت همون ساختمونه که توش “موزه حیدرزاده” قرار داره. یعنی یه تیر و دو نشون! میتونی از یه طرف از معماری قاجاری خونه عرب زاده لذت ببری و از طرف دیگه هم یه سر به موزه حیدرزاده بزنی و سکه های قدیمی رو تماشا کنی.
محله فهادان پر از خونه‌ها و مساجد تاریخی هم هست که دیدن همه‌شون یه روز کامل می‌بره. از جمله این جاذبه‌ها می‌تونم به خانه کاشفی، مسجد فهادان، خانه محمودی و بقعه دوازده امام اشاره کنم.
